مقالات

خونریزی لثه در بارداری

خونریزی لثه در بارداری برای بسیاری از مادران تجربه‌ای نگران‌کننده است. شاید شما هم هنگام مسواک زدن با دیدن لکه‌های خون روی مسواک یا نخ دندان، دچار اضطراب شده باشید و با خود فکر کنید: «آیا این موضوع طبیعی است یا نشانه‌ای از یک بیماری جدی مثل التهاب لثه و عفونت لثه؟»

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌توانند لثه‌ها را حساس‌تر کرده و باعث بروز شرایطی به نام ژنژیویت بارداری شوند. این وضعیت نه‌تنها می‌تواند باعث تورم و حساسیت لثه‌ها شود، بلکه در صورت بی‌توجهی احتمال بروز مشکلات جدی‌تر دهان و دندان را افزایش می‌دهد.

بسیاری از مادران نگران‌اند که این خونریزی‌ها بر سلامت جنین هم تأثیر بگذارد یا حتی باعث عوارضی مانند زایمان زودرس شود. آیا واقعاً چنین خطری وجود دارد؟ یا اینکه این خونریزی‌ها بخشی طبیعی از تغییرات بدن در بارداری هستند و جای نگرانی نیست؟

در این مقاله به همه‌ی این پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود و با نگاهی علمی و جامع بررسی می‌کنیم که چرا خونریزی لثه رخ می‌دهد، چه نشانه‌هایی دارد و چه روش‌هایی برای درمان و پیشگیری از آن وجود دارد.

خونریزی لثه در بارداری چیست؟

خونریزی لثه در بارداری به حالتی گفته می‌شود که به‌دلیل تغییرات هورمونی، به‌ویژه افزایش هورمون پروژسترون، بافت لثه حساس‌تر و مستعد التهاب می‌شود. این تغییرات باعث می‌شوند جریان خون در لثه‌ها بیشتر شده و در نتیجه حتی تحریک‌های کوچک مثل مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن موجب خونریزی شود.

در واقع، ترکیب حساسیت دهانی و التهاب لثه شرایطی به نام «ژنژیویت بارداری» را ایجاد می‌کند که یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان در این دوران است. بنابراین اگر شما در دوران بارداری با خونریزی لثه مواجه شدید، بدانید که این اتفاق معمولاً ناشی از تغییرات طبیعی بدن است، اما تداوم آن می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های لثه باشد.

شناخت علمی این وضعیت به شما کمک می‌کند تفاوت میان تغییرات طبیعی و مشکلات جدی را بهتر درک کنید و برای سلامت خود و جنین تصمیم درستی بگیرید.

التهاب لثه و حساسیت دهان در دوران بارداری

علت خونریزی لثه در بارداری

خونریزی لثه در بارداری می‌تواند بر اثر عوامل مختلفی ایجاد شود که هرکدام نقش مهمی در سلامت دهان و دندان مادر دارند. مهم‌ترین علت‌ها عبارت‌اند از:

• تغییرات هورمونی: افزایش هورمون پروژسترون و دیگر تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث افزایش جریان خون لثه، حساسیت و خونریزی می‌شود.

• التهاب و ژنژیویت بارداری: تجمع پلاک‌های میکروبی روی دندان‌ها منجر به التهاب لثه می‌شود که در بارداری شدت بیشتری پیدا کرده و به نام ژنژیویت بارداری شناخته می‌شود.

• بهداشت ناکافی دهان و دندان: مسواک نزدن یا استفاده نکردن از نخ دندان سبب افزایش باکتری‌ها شده و احتمال خونریزی و عفونت لثه را بیشتر می‌کند.

• کمبود ویتامین‌ها به‌ویژه ویتامین C و D: این کمبود باعث تضعیف بافت لثه، کاهش مقاومت بدن و بروز خونریزی‌های مکرر می‌شود.

• بیماری‌های لثه: مشکلاتی مانند پریودنتیت در صورت وجود قبلی، در دوران بارداری تشدید شده و خونریزی را افزایش می‌دهند.

• استفاده از داروها یا شرایط زمینه‌ای: برخی داروها یا بیماری‌هایی مانند دیابت می‌توانند حساسیت دهانی و خونریزی لثه را در بارداری بیشتر کنند.

معاینه لثه ملتهب در دوران بارداری توسط دندانپزشک

در نتیجه، خونریزی لثه در بارداری هم می‌تواند پیامد طبیعی تغییرات بدن باشد و هم علامتی هشداردهنده از بیماری‌های لثه که نباید نادیده گرفته شود.

علائم خونریزی لثه در بارداری

برای ارزیابی خونریزی لثه در بارداری به نشانه‌های زیر دقت کنید:

• تورم لثه، قرمزی و التهاب: بزرگ‌شدن و برق‌زدن حاشیه لثه، خون‌ریزی با تماس خفیف؛ تشدید در ژنژیویت بارداری و مرتبط با التهاب لثه.

• حساسیت و درد هنگام جویدن: تحریک‌پذیری بافت لثه و درد تیرکشنده با غذاهای سفت یا سرد؛ نمود شایع حساسیت دهانی.

• بوی بد دهان: ناشی از تجمع پلاک و عفونت لثه؛ در صورت پایداری می‌تواند هشدار پریودنتیت باشد.

• لکه‌های خون روی مسواک یا نخ‌دندان: مشاهده خون‌آبه صورتی/قرمز پس از مسواک‌زدن یا نخ‌دندان؛ تکرار آن علامت فعال بودن التهاب است.

بررسی التهاب و خون‌ریزی لثه توسط دندانپزشک

اگر این علائم ادامه‌دار یا رو‌به‌تشدید بودند و همراه با خونریزی لثه در بارداری مشاهده شدند، ارزیابی دندان‌پزشکی و پاک‌سازی حرفه‌ای را جدی بگیرید.

راهنمای تصمیم‌گیری سریع در خونریزی لثه در بارداری (علت، شدت، اقدام)

آیا خونریزی لثه در بارداری طبیعی است؟

خونریزی لثه در بارداری در مقادیر کم—مثلاً رگه‌های خون پس از مسواک—به‌دلیل تغییرات هورمونی می‌تواند طبیعی باشد. امّا خونریزی مکرر یا شدید، همراه با تورم، بوی بد دهان یا درد، نشان‌دهنده‌ی التهاب لثه و احتمال عفونت لثه است و در صورت بی‌توجهی می‌تواند به پریودنتیت و تحلیل استخوان فک منتهی شود.

در این شرایط، معاینه‌ی دندان‌پزشکی، پاک‌سازی حرفه‌ای و اصلاح بهداشت دهان ضروری است. رسیدگی سریع به خونریزی لثه در بارداری از پیشرفت بیماری پیشگیری می‌کند و ایمنی مادر و جنین را حفظ می‌کند.

عوارض بی‌توجهی به خونریزی لثه در بارداری

نادیده‌گرفتن خونریزی لثه در بارداری فقط یک مشکل گذرا نیست و می‌تواند پیامدهای دهانی و سیستمیک جدی ایجاد کند.

پیشرفت به التهاب لثه شدید

التهاب کنترل‌نشده به ژنژیویت شدید تبدیل می‌شود و با تداوم پلاک می‌تواند به پریودنتیت پیش برود.

افزایش احتمال عفونت

تجمع باکتری و التهاب پایدار، ریسک عفونت لثه، آبسه، بوی بد دهان و درد را بالا می‌برد و کیفیت تغذیه را مختل می‌کند.

خطر زایمان زودرس یا وزن پایین نوزاد (طبق مطالعات علمی)

واکنش‌های التهابی سیستمیکِ ناشی از بیماری لثه با زایمان زودرس و وزن پایین نوزاد همبستگی نشان داده‌اند.

تحلیل لثه و مشکلات دندانی بعد از زایمان

تداوم بیماری می‌تواند به تحلیل لثه، لق‌شدن دندان‌ها، حساسیت و تحلیل استخوان فک منجر شود.

رسیدگی به‌موقع، پاک‌سازی حرفه‌ای و اصلاح بهداشت دهان، از تشدید عوارض خونریزی لثه در بارداری پیشگیری می‌کند و سلامت مادر و نوزاد را حفظ می‌کند.

تشخیص خونریزی لثه در بارداری

برای تشخیص دقیق خونریزی لثه در بارداری سه محور کلیدی بررسی می‌شود: ارزیابی بالینی لثه، مرور سوابق پزشکی/دارویی و آزمایش‌های مکمل؛ با تمرکز بر تغییرات هورمونی، وضعیت بافت لثه و میزان حساسیت دهانی.

معاینه دندان‌پزشکی

• ارزیابی رنگ، تورم و قوام لثه و وجود پلاک.

• سنجش خون‌ریزی هنگام پروبینگ (BOP) و شاخص پلاک.

• بررسی لقّی دندان و در صورت نیاز و با صلاحدید پزشک، تصویربرداری تشخیصی.

معاینه دندان و لثه ملتهب در دوران بارداری

بررسی سابقهٔ بیماری و داروها

• پایش بیماری‌های زمینه‌ای (دیابت، کم‌خونی، اختلالات تیروئید) و داروها/مکمل‌ها (ضدانعقادها، هورمونی‌ها).

• عادات بهداشت دهان (مسواک، نخ‌دندان، دهان‌شویه) و عوامل خطر مانند سیگار.

آزمایش‌های مکمل

• ارزیابی کمبود ریزمغذی‌ها: ویتامین C، ویتامین D و آهن؛ CBC در صورت لزوم.

• هماهنگی با پزشک زنان در موارد خون‌ریزی غیرمعمول یا علائم سیستمیک.

ترکیب این مراحل، مسیر درمان ایمن و هدفمند را مشخص می‌کند و از تشدید عوارض خونریزی لثه در بارداری پیشگیری می‌کند.

روش‌های درمان خونریزی لثه در بارداری

کنترل و درمان خونریزی لثه در بارداری نیازمند اقداماتی ایمن و متناسب با شرایط مادر است. این روش‌ها بر پایه‌ی اصول علمی و توصیه‌های دندان‌پزشکی طراحی شده‌اند تا هم سلامت لثه و هم سلامت جنین حفظ شود.

جرم‌گیری و پاک‌سازی تخصصی دندان‌ها

حذف پلاک و جرم زیر لثه‌ای توسط دندان‌پزشک، التهاب را کاهش می‌دهد و از پیشرفت به پریودنتیت و عفونت لثه جلوگیری می‌کند. این کار در بارداری بی‌خطر و ضروری است.

استفاده از دهان‌شویه‌های بی‌خطر در بارداری

دهان‌شویه‌های حاوی کلرهگزیدین یا محلول‌های ملایم بدون الکل، با تجویز دندان‌پزشک، التهاب و خونریزی را کنترل می‌کنند و محیط دهان را ضدعفونی نگه می‌دارند.

داروهای موضعی ضد التهاب با تجویز پزشک

ژل‌ها یا پمادهای موضعی ضد التهاب، مخصوص بارداری، می‌توانند بافت لثه را آرام کنند و شدت خون‌ریزی و درد را کاهش دهند؛ اما فقط باید با نسخه‌ی پزشک استفاده شوند.

مراجعه منظم به دندان‌پزشک

ویزیت‌های دوره‌ای در دوران بارداری برای پایش حساسیت دهانی و وضعیت لثه‌ها ضروری است. این معاینات به پیشگیری از تحلیل لثه و حفظ سلامت دهان کمک می‌کند.

با اجرای این روش‌ها، می‌توان خونریزی لثه در بارداری را کنترل کرد و از عوارض جدی‌تر جلوگیری نمود.

مراقبت‌های خانگی برای کاهش خونریزی لثه در بارداری

علاوه بر درمان‌های حرفه‌ای، رعایت چند اقدام ساده در خانه می‌تواند شدت خونریزی لثه در بارداری را کاهش دهد و از تشدید التهاب جلوگیری کند.

مسواک نرم و نخ‌دندان منظم

استفاده از مسواک نرم همراه با نخ‌دندان روزانه، تجمع پلاک را کاهش می‌دهد و از پیشرفت التهاب لثه و عفونت لثه جلوگیری می‌کند.

شستشو با آب‌نمک ولرم

غرغره‌ی محلول آب‌نمک ولرم باعث ضدعفونی ملایم بافت لثه، کاهش التهاب و بهبود حساسیت دهانی می‌شود.

تغذیه غنی از ویتامین C و کلسیم

رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزیجات و لبنیات، مقاومت لثه‌ها را تقویت می‌کند و کمبود مواد معدنی را جبران کرده و خطر خون‌ریزی را کم می‌کند.

پرهیز از سیگار و قهوه زیاد

سیگار و مصرف بیش‌ازحد کافئین، جریان خون لثه را مختل کرده و احتمال پریودنتیت و تحلیل لثه را بالا می‌برند.

با این مراقبت‌ها، می‌توان خونریزی لثه در بارداری را تا حد زیادی کنترل کرد و سلامت دهان را در این دوران حساس حفظ نمود.

پیشگیری از خونریزی لثه در بارداری

پیشگیری، بهترین راه برای کنترل خونریزی لثه در بارداری و کاهش عوارض دهانی در این دوران است. با رعایت نکات ساده می‌توان خطر التهاب و عفونت لثه را به حداقل رساند.

چکاپ دندان‌پزشکی قبل و حین بارداری

ویزیت منظم دندان‌پزشک پیش و در طول بارداری، امکان تشخیص زودهنگام بیماری‌های لثه و جلوگیری از پریودنتیت را فراهم می‌کند.

رعایت بهداشت روزانه

مسواک زدن با برس نرم، نخ‌دندان و در صورت لزوم دهان‌شویه‌های ایمن، مانع تجمع پلاک و التهاب می‌شود و سلامت بافت لثه را حفظ می‌کند.

برنامه غذایی سالم و مکمل‌های ویتامینی

مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین C، ویتامین D و کلسیم، استحکام لثه‌ها را بالا می‌برد و خطر تحلیل لثه و خون‌ریزی را کاهش می‌دهد.

مدیریت استرس و سبک زندگی سالم

کاهش استرس، ترک سیگار و محدودکردن کافئین، نقش مهمی در کنترل خونریزی لثه در بارداری و حفظ سلامت دهان و دندان دارد.

با اجرای این اقدامات، می‌توان از بروز مشکلات لثه جلوگیری کرد و شرایطی ایمن برای مادر و جنین فراهم ساخت.

جمع‌بندی

با نگاهی علمی می‌توان دریافت که خونریزی لثه در بارداری نتیجه‌ی مجموعه‌ای از عوامل مانند تغییرات هورمونی، تجمع پلاک و ضعف سیستم ایمنی است. اگرچه این مشکل در بسیاری از موارد خفیف و موقت است، اما بی‌توجهی به آن می‌تواند زمینه‌ساز التهاب لثه و حتی ژنژیویت بارداری شود.

در صورت ادامه‌دار بودن، خطر بروز بیماری‌های دهان و دندان از جمله پریودنتیت، عفونت لثه و تحلیل لثه افزایش می‌یابد. این مشکلات نه‌تنها باعث بوی بد دهان و ناراحتی روزمره می‌شوند، بلکه در برخی موارد سلامت عمومی مادر و جنین را هم تهدید می‌کنند.

راهکارهای مؤثر برای پیشگیری و درمان شامل رعایت بهداشت روزانه، تغذیه مناسب، پرهیز از عوامل محرک و مراجعه به دندان‌پزشک جهت انجام مراقبت دندان‌پزشکی منظم است.

به یاد داشته باشید که خونریزی لثه در بارداری مسئله‌ای قابل کنترل است؛ تنها کافی است آن را جدی بگیرید، مراقبت‌های لازم را انجام دهید و در صورت تداوم علائم به متخصص مراجعه کنید تا دوران بارداری را با آرامش و سلامت بیشتری پشت سر بگذارید.

سوالات متداول درباره خونریزی لثه در بارداری

آیا خونریزی لثه در بارداری به جنین آسیب می‌زند؟

خونریزی خفیف معمولاً خطری برای جنین ندارد، اما اگر با عفونت لثه یا پریودنتیت همراه باشد می‌تواند التهاب سیستمیک ایجاد کند و طبق برخی تحقیقات با زایمان زودرس یا وزن پایین نوزاد مرتبط باشد. رسیدگی به‌موقع از بروز این عوارض جلوگیری می‌کند.

چه زمانی باید به دندان‌پزشک مراجعه کرد؟

اگر خونریزی لثه در بارداری بیش از یک هفته ادامه پیدا کند، همراه با تورم لثه یا بوی بد دهان باشد، یا هنگام خوردن غذاهای نرم هم خون‌ریزی رخ دهد، مراجعه فوری به دندان‌پزشک ضروری است.

بهترین روش خانگی برای کاهش التهاب لثه چیست؟

استفاده از مسواک نرم، شستشو با آب‌نمک ولرم و مصرف خوراکی‌های سرشار از ویتامین C و کلسیم، ساده‌ترین و مؤثرترین راه‌های خانگی برای کاهش التهاب و کنترل خون‌ریزی هستند.

آیا درمان لیزری در دوران بارداری ایمن است؟

لیزر در دندان‌پزشکی معمولاً بی‌خطر محسوب می‌شود، چون بدون داروهای شیمیایی تهاجمی کار می‌کند. با این حال، انجام آن باید با هماهنگی دندان‌پزشک و پزشک زنان صورت گیرد تا ایمنی مادر و جنین تضمین شود.

آیا کمبود ویتامین می‌تواند باعث خونریزی لثه شود؟

بله. کمبود ویتامین C و ویتامین D به‌طور مستقیم باعث ضعف بافت لثه و افزایش خون‌ریزی می‌شود. مصرف مکمل‌ها با تجویز پزشک می‌تواند این مشکل را برطرف کند.

آیا بوی بد دهان در بارداری به خونریزی لثه مربوط است؟

بله. وقتی التهاب و عفونت لثه وجود داشته باشد، پلاک‌های میکروبی باعث ایجاد بوی ناخوشایند می‌شوند. این مسئله هم بهداشت دهان و هم کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

آیا می‌توان در بارداری از نخ دندان استفاده کرد؟

استفاده از نخ دندان نه‌تنها مجاز است بلکه برای جلوگیری از تجمع پلاک توصیه می‌شود. انتخاب نخ دندان نرم و استفاده صحیح از آن، خون‌ریزی لثه را کاهش می‌دهد و از تشدید التهاب جلوگیری می‌کند.

آیا خونریزی لثه در بارداری پس از زایمان برطرف می‌شود؟

در بسیاری از موارد، با کاهش تغییرات هورمونی پس از زایمان، خونریزی لثه هم کمتر می‌شود. اما اگر پریودنتیت یا تحلیل لثه شکل گرفته باشد، نیاز به درمان تخصصی دارد.