خونریزی لثه بعد از جراحی

خونریزی لثه بعد از جراحی تجربه‌ای است که می‌تواند هر بیماری را دچار نگرانی کند. تصور کنید همین امروز جراحی لثه انجام داده‌اید یا دندان عقلتان را کشیده‌اید، به خانه برگشته‌اید و وقتی گاز استریل را کنار می‌زنید هنوز دهانتان پر از خونابه است.

اولین فکری که به ذهن می‌رسد این است که «آیا این مقدار خون طبیعی است یا نشانه‌ی عفونت و التهاب بعد از جراحی لثه است؟» خیلی‌ها در چنین شرایطی می‌ترسند که خون‌ریزی پس از جراحی دهانشان متوقف نشود، یا لخته‌ی خونی که باید روی زخم شکل بگیرد از بین برود و روند ترمیم طولانی شود.

بعضی‌ها حتی نگران می‌شوند که خونریزی ادامه‌دار نشانه‌ی بیماری زمینه‌ای مثل اختلال انعقادی یا ضعف سیستم ایمنی باشد. این دغدغه‌ها طبیعی‌اند، اما آنچه اهمیت دارد، شناخت تفاوت خونریزی طبیعی با خونریزی غیرطبیعی است.

اگر بدانید چه عواملی مثل مسواک‌زدن نادرست، شست‌وشوی شدید دهان یا مصرف داروهای رقیق‌کننده خون باعث تشدید خونریزی لثه بعد از کشیدن دندان می‌شوند، بهتر می‌توانید آرامش داشته باشید و با مراقبت صحیح، جلوی عوارض احتمالی را بگیرید.

در این مقاله به‌طور علمی و دقیق بررسی می‌کنیم که چه چیزی طبیعی است، چه زمانی باید نگران شوید و چگونه می‌توان خونریزی لثه بعد از جراحی را کنترل و پیشگیری کرد.

این صفحه برای تصمیم‌گیری سریع نوشته شده، اما اگر همین الآن نگران خون در دهان هستید، راهنمای جامع «خونریزی لثه» را ببینید؛ از بازه‌ی طبیعی خونابه تا علائم هشدار که نباید نادیده بگیرید.

دو دقیقه مطالعه همان‌جا کافی است تا بفهمید وضعیتتان طبیعی است یا نیاز به اقدام فوری دارد—با چک‌لیست عملی، نشانه‌های خطر و نکاتی که به‌صورت مرحله‌به‌مرحله کمک می‌کند خیال‌تان راحت شود.

علت‌های شایع خونریزی لثه بعد از جراحی

واکنش طبیعی بدن

در ساعات نخست، آسیب کنترل‌شده‌ی جراحی به بافتِ نرمِ دهان و عروقِ خونیِ لثه موجب نشت خون می‌شود. تشکیل لخته و فرآیند انعقادِ خون به‌تدریج خونابه را کم می‌کند؛ خونریزی لثه بعد از جراحی در این بازه معمولاً خفیف و رو به کاهش است، اما با خم‌شدن ناگهانی، بالا رفتن فشار خون یا شست‌وشوی شدید می‌تواند پررنگ‌تر دیده شود.

مصرف داروهای رقیق‌کننده‌ی خون

آسپرین، وارفارین، کلوپیدوگرل، برخی NSAIDها و حتی مکمل‌های گیاهی ضدانعقاد، زمان بندآمدن خون را طولانی می‌کنند. در صورت مصرف این داروها، خونریزی می‌تواند بیش از حد انتظار ادامه یابد. قطع یا تغییر دوز را فقط با نظر پزشک انجام دهید تا خونریزی لثه بعد از جراحی به‌دلیل تداخل دارویی تشدید نشود.

فشارِ بیش‌ازحد روی ناحیه‌ی جراحی

مکیدن با نی، تف‌کردن‌های پی‌درپی، دست‌کاری زخمِ جراحی، جویدن غذای سفت، مسواک‌زدن مستقیم روی محل برش و مصرف دخانیات، لخته را جابه‌جا کرده و خونریزی را دوباره فعال می‌کند. پرهیز از این رفتارها در ۲۴–۴۸ ساعت اول، کلید کنترل خونابه است.

مشکلات انعقادی یا بیماری‌های زمینه‌ای

اختلالِ انعقادی (مثل کم‌بود پلاکت یا هموفیلی خفیف)، بیماری کبدی، دیابتِ کنترل‌نشده و فشار خون بالا می‌توانند خونریزی را طولانی کنند. ضعفِ سیستم ایمنی نیز ریسک عفونتِ لثه و التهاب را بالا می‌برد و روند ترمیم را کند می‌کند. در صورت سابقه‌ی پزشکی یا علائم هشدار (تداوم خون روشن، لخته‌های بزرگ، تب و بوی بد دهان) فوراً با دندان‌پزشک هماهنگ کنید.

چه مدت خونریزی لثه بعد از جراحی طبیعی است؟

به‌طور معمول، خونریزی لثه بعد از جراحی در چند ساعت نخست رخ می‌دهد و تا حداکثر ۲۴ ساعت با کاهشِ پیوسته ادامه دارد. آنچه اغلب دیده می‌شود خونابه‌ای رقیق و صورتی‌رنگ در بزاق است؛ این حالت به‌دلیل برشِ بافتِ نرمِ دهان و باز شدنِ موقتِ عروقِ خونیِ لثه ایجاد می‌شود و با شکل‌گیری لخته‌ی محافظ و آغاز فرایند انعقادِ خون کم‌کم فروکش می‌کند.

در مقابل، «خونریزی فعال» جریانِ خونِ روشن است که گاز استریل را سریع خیس می‌کند یا پس از اعمال فشارِ درست هم قطع نمی‌شود.

اگر خون‌ریزی پرحجم است، با بزاق رقیق نمی‌شود، یا بیش از ۲۴–۴۸ ساعت پس از ایجاد زخمِ جراحی ادامه یافت، طبیعی محسوب نمی‌شود و باید ارزیابی دندان‌پزشکی انجام شود. تداومِ خونریزی لثه بعد از جراحی همراه با ضعف، سرگیجه یا بوی بد دهان می‌تواند علامت مشکل زمینه‌ای باشد و نیاز به پیگیری فوری دارد.

چه زمانی خونریزی لثه بعد از جراحی خطرناک است؟

وقتی خونریزی لثه بعد از جراحی با وجود فشارِ درست با گاز استریل طی ۲۰–۳۰ دقیقه قطع نمی‌شود، حجم آن زیاد است (خیساندن سریع چند گاز پیاپی)، یا پس از ۲۴–۴۸ ساعت رو‌به‌افزایش می‌رود، باید آن را هشدار تلقی کرد. همراهیِ تب، ورمِ رو‌به‌افزایش، بویِ بد دهان و دردِ ضرباندار می‌تواند نشانه‌ی عفونتِ جراحی و التهابِ شدیدِ لثه باشد.

تشکیل لخته‌های بزرگ، احساسِ فشار و برجستگی یک‌طرفه در محل عمل، احتمال هماتوم را مطرح می‌کند. مصرف رقیق‌کننده‌ها، اختلالِ انعقادی، بیماری کبدی یا کلیوی و دیابتِ کنترل‌نشده نیز خون‌ریزی را تشدید می‌کنند.

در این وضعیت‌ها، ضمن خودداری از شست‌وشوی شدید و دخانیات، ۲۰ دقیقه فشارِ یکنواخت با گاز استریل بدهید و اگر کاهش نیافت، فوراً به دندان‌پزشک یا اورژانس مراجعه کنید؛ خونریزی لثه بعد از جراحی با این نشانه‌ها نیاز به ارزیابی فوری دارد.

راهکارهای کنترل خونریزی لثه بعد از جراحی

• فشار دادن گاز استریل: ساده‌ترین و مؤثرترین اقدام برای کاهش خونریزی لثه بعد از جراحی، قرار دادن گاز استریل روی محل زخم و فشار ملایم دندان‌ها روی آن به مدت ۲۰ دقیقه است. این کار به شکل‌گیری لخته و توقف خون کمک می‌کند.

• استفاده از کمپرس سرد: قرار دادن کمپرس یخ روی گونه در ناحیه جراحی، جریان خون موضعی را کاهش می‌دهد و هم‌زمان تورم لثه را کنترل می‌کند. این اقدام بخشی مهم از مراقبت بعد از جراحی لثه است.

• اجتناب از مسواک‌زدن ناحیه جراحی: تماس مستقیم مسواک با بافت نرم دهان و لخته‌ی خونی، روند ترمیم را مختل کرده و خونریزی را دوباره فعال می‌کند. رعایت بهداشت دهان با مسواک‌زدن ملایم سایر بخش‌ها ضروری است.

• پرهیز از فعالیت شدید یا مصرف دخانیات: فعالیت بدنی سنگین و سیگار کشیدن، فشار خون موضعی را بالا می‌برد و مانع تثبیت لخته می‌شود. این عادت‌ها یکی از دلایل تداوم خونریزی لثه بعد از جراحی و افزایش عفونت محسوب می‌شوند.

عوامل تشدیدکننده خونریزی بعد از جراحی

• جویدن غذای سفت: وارد شدن فشار مکانیکی به ناحیه‌ی زخم، لخته‌ی تشکیل‌شده را جابه‌جا می‌کند و باعث تشدید خونریزی لثه بعد از جراحی می‌شود. توصیه می‌شود در روزهای نخست فقط غذاهای نرم و خنک مصرف شود.

• شست‌وشوی دهان با فشار زیاد: غرغره کردن مایعات با شدت بالا می‌تواند لخته را جدا کند و خونریزی را دوباره فعال سازد. در این مدت شست‌وشوی آرام دهان یا استفاده از سرم شست‌وشو کافی است.

• مصرف الکل یا دخانیات: این عادت‌ها جریان خون را افزایش می‌دهند و هم‌زمان خطر عفونت لثه و التهاب را بالا می‌برند. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین عوامل طولانی شدن خونریزی به شمار می‌روند.

• کمبود ویتامین C یا K: این دو ویتامین در سلامت بافت نرم دهان و فرایند انعقاد خون نقش حیاتی دارند. کمبود آن‌ها موجب می‌شود خونریزی لثه بعد از جراحی دیرتر متوقف شود و ترمیم بافت به تعویق بیفتد.

مراقبت‌های خانگی برای کاهش خونریزی لثه بعد از جراحی

برای مدیریت خونریزی لثه بعد از جراحی در خانه، این اقدامات ساده و مؤثر را انجام دهید:

• رژیم غذایی نرم و خنک: سوپ ولرم، پوره و ماست؛ از غذای داغ، سفت و تند پرهیز کنید، سمتِ مقابل بجوید و از نی استفاده نکنید تا لخته جابه‌جا نشود و بافتِ نرمِ دهان تحریک نگردد.

• دهان‌شویه‌ی ضدباکتری طبق نسخه: از ۲۴ ساعتِ پس‌از عمل، کلرهگزیدینِ تجویزی را ۲۰–۳۰ ثانیه به‌آرامی بچرخانید؛ غرغره‌ی شدید نکنید. این کار بخشی از مراقبت بعد از جراحی لثه است و به کاهش التهاب و پیشگیری از عفونت کمک می‌کند.

• استراحت کافی و بالا نگه‌داشتن سر: هنگام خواب، سر را با دو بالش کمی بالا نگه دارید؛ فعالیت سنگین نداشته باشید تا جریان خون موضعی کمتر و تورمِ لثه کنترل شود.

• نکته‌های اجرایی سریع: گازِ استریل را در صورت نیاز هر ۲۰–۳۰ دقیقه تعویض کنید، مایعات سرد و شفاف بنوشید، الکل و دخانیات را کنار بگذارید و بهداشتِ دهان را در نواحی دور از زخم، ملایم رعایت کنید.

اگر با وجود این اقدامات، خونریزی لثه بعد از جراحی طی ۲۴–۴۸ ساعت قطع نشد یا شدت گرفت، ارزیابی دندان‌پزشکی ضروری است.

چه زمانی به دندان‌پزشک مراجعه کنیم؟

• اگر خونریزی لثه بعد از جراحی بیش از ۲۴ ساعت ادامه دارد، حجمش زیاد است یا چند گاز استریل را سریع خیس می‌کند.

• تشدید دردِ ضرباندار، ورمِ رو‌به‌افزایش یا تب؛ همچنین بوی بد دهان یا ترشح چرکی می‌تواند نشانه‌ی عفونت و التهاب شدید لثه باشد.

• وجود لخته‌های بزرگ، احساس فشار یا برجستگی سفت و دردناک یک‌طرفه → احتمال هماتوم.

• سابقه‌ی اختلال انعقادی، مصرف رقیق‌کننده‌ها، سرگیجه یا ضعف همراه با خون‌ریزی.

مراجعه‌ی سریع، از عوارضی مثل عفونت، هماتوم و ازبین‌رفتن لخته‌ی محافظ پیشگیری می‌کند و کمک می‌کند خونریزی لثه بعد از جراحی به‌صورت ایمن و علمی مدیریت شود.

پیشگیری از خونریزی لثه بعد از جراحی در آینده

• رعایت دقیق دستورات پزشک: شست‌وشوی ملایم، مصرف منظم داروها و رعایت زمان مراجعات پیگیری، مهم‌ترین بخش مراقبت بعد از جراحی لثه است و از باز شدن زخم جلوگیری می‌کند.

• ترک دخانیات: سیگار و قلیان جریان خون را افزایش داده و باعث تداوم خونریزی لثه بعد از جراحی و تأخیر در ترمیم بافت نرم دهان می‌شوند.

• کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: مدیریت دیابت، فشار خون و بیماری‌های انعقادی مانع تشدید التهاب و عوارض خون‌ریزی پس از عمل می‌شود.

• مصرف داروها طبق تجویز: تغییر یا قطع خودسرانه‌ی داروهای رقیق‌کننده خون خطرناک است. پایبندی به نسخه پزشک، ریسک خونریزی لثه بعد از جراحی را به حداقل می‌رساند.

با رعایت این موارد، بیمار می‌تواند روند بهبود را سریع‌تر طی کند و احتمال بروز عفونت یا خون‌ریزی طولانی‌مدت کاهش یابد.

جمع‌بندی

در این مقاله به‌طور جامع بررسی کردیم که خونریزی لثه بعد از جراحی در بیشتر موارد پدیده‌ای طبیعی و بخشی از روند ترمیم زخم است. خونابه‌ی خفیف در ساعات نخست، نتیجه‌ی باز شدن عروق کوچک و تلاش بدن برای تشکیل لخته است و معمولاً با رعایت اصول ساده‌ی مراقبت‌های بعد از عمل به‌تدریج برطرف می‌شود.

درعین‌حال، تداوم خونریزی همراه با ورم لثه، بوی بد دهان یا تب می‌تواند نشانه‌ی عفونت بعد از جراحی یا حتی بیماری لثه زمینه‌ای باشد. همچنین، فشار زیاد روی زخم، مصرف دخانیات و بی‌توجهی به دستورالعمل‌ها، احتمال بروز التهاب لثه و اختلال در روند بهبود را بالا می‌برد.

به یاد داشته باشید که جراحی لثه موفق تنها زمانی نتیجه‌ی مطلوب می‌دهد که بیمار نیز با رعایت رژیم غذایی مناسب، پرهیز از عادت‌های مضر و پیگیری دقیق توصیه‌های پزشک همکاری کند.

اگر خونریزی بیش از ۲۴ ساعت ادامه یافت یا شدت گرفت، بهترین تصمیم مراجعه فوری به دندان‌پزشک است تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری شود. در نهایت، توجه به جزئیات و پایبندی به توصیه‌های علمی، کلید بازگشت سریع به سلامت دهان و لثه خواهد بود.

سؤالات متداول درباره خونریزی لثه بعد از جراحی

۱. چرا بعضی افراد بعد از جراحی لثه خونریزی بیشتری نسبت به دیگران دارند؟

میزان خونریزی به عواملی مثل سرعت انعقاد خون، وضعیت عمومی بدن، مصرف داروهای رقیق‌کننده و حتی وجود بیماری لثه یا التهاب لثه قبل از عمل بستگی دارد. بنابراین طبیعی است که تجربه هر بیمار متفاوت باشد.

۲. آیا وجود خونابه در روز دوم بعد از جراحی طبیعی است؟

خونابه‌ی رقیق و صورتی‌رنگ که گهگاه در بزاق دیده می‌شود، حتی در روز دوم هم ممکن است طبیعی باشد؛ به‌شرطی که شدت آن زیاد نباشد و همراه با علائمی مثل ورم لثه یا بوی بد دهان دیده نشود.

۳. آیا استرس یا فشار خون بالا می‌تواند باعث تشدید خونریزی لثه بعد از جراحی شود؟

بله، افزایش فشار خون یا اضطراب می‌تواند جریان خون در محل زخم جراحی لثه را بالا ببرد و باعث طولانی‌تر شدن خونریزی شود. کنترل استرس و رعایت استراحت بعد از عمل اهمیت زیادی دارد.

۴. اگر هنگام خواب متوجه خونریزی شدم چه کار باید بکنم؟

قرار دادن گاز استریل تمیز روی محل زخم و فشار ملایم به مدت ۲۰ دقیقه اولین اقدام است. اگر خونریزی قطع نشد یا صبح روز بعد همچنان ادامه داشت، باید سریعاً با دندانپزشک تماس بگیرید.

۵. دهان‌شویه‌های گیاهی می‌توانند به کاهش خونریزی کمک کنند؟

برخی دهان‌شویه‌های گیاهی مثل حاوی آلوئه‌ورا یا بابونه خاصیت ضدالتهابی دارند، اما جایگزین دهان‌شویه‌های ضدباکتری تجویزی نمی‌شوند. استفاده‌ی خودسرانه می‌تواند روند ترمیم را مختل کند.

۶. چه ارتباطی بین کمبود ویتامین‌ها و خونریزی طولانی لثه وجود دارد؟

کمبود ویتامین C باعث تضعیف بافت نرم دهان و تأخیر در ترمیم می‌شود، درحالی‌که کمبود ویتامین K مستقیماً بر انعقاد خون اثر دارد. هر دو می‌توانند خونریزی لثه بعد از جراحی را طولانی کنند.

۷. آیا امکان دارد خونریزی نشانه‌ی مشکلات جدی‌تر مثل هماتوم یا عفونت باشد؟

بله، اگر خونریزی همراه با لخته‌های بزرگ، تب، تورم غیرطبیعی یا درد شدید باشد، احتمال هماتوم یا عفونت بعد از جراحی مطرح می‌شود و نیاز به معاینه فوری توسط دندانپزشک دارد.

۸. چگونه می‌توانم مطمئن شوم خونریزی من طبیعی است یا خطرناک؟

اگر شدت خونریزی رو به کاهش است و فقط خونابه‌ی خفیف در بزاق دیده می‌شود، معمولاً طبیعی است. اما خونریزی فعال، ادامه‌دار بیش از ۲۴ ساعت یا همراه با علائم هشداردهنده غیرطبیعی محسوب می‌شود.