دندان عقل پنهان

دندان عقل پنهان مشکلی است که بسیاری از افراد بدون آن‌که خودشان خبر داشته باشند با آن زندگی می‌کنند. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که دچار درد مبهم در فک، سردردهای تکراری یا التهاب لثه در انتهای دهان شوید، اما وقتی جلوی آینه نگاه می‌کنید هیچ دندانی را در حال بیرون آمدن نمی‌بینید.

این همان جایی است که سوال اصلی ذهن خیلی‌ها شکل می‌گیرد: «چطور ممکن است دندانی وجود داشته باشد اما دیده نشود؟» حقیقت این است که دندان عقل پنهان زمانی رخ می‌دهد که دندان عقل به‌طور کامل از لثه یا استخوان بیرون نمی‌آید و بخشی از آن زیر لثه یا داخل استخوان فک گیر می‌کند.

اهمیت این وضعیت در این است که می‌تواند به مرور باعث مشکلاتی مثل فشار روی دندان‌های کناری، پوسیدگی پنهان، عفونت لثه و حتی ایجاد کیست شود. بسیاری از بیماران تا وقتی که دچار درد شدید یا عوارض جدی نشوند، اصلاً متوجه وجود دندان عقل پنهان نمی‌شوند.

در ادامه این مقاله به‌طور کامل بررسی می‌کنیم که چرا چنین اتفاقی می‌افتد، چه علائمی دارد، چه عوارضی ایجاد می‌کند و بهترین روش‌های تشخیص و درمان آن چیست.

گاهی مشکلات دندان عقل فقط به پنهان ماندن آن محدود نمی‌شود؛ بعضی عوارض خاموش وجود دارد که اگر به موقع متوجه نشوید، می‌تواند دردسرهای جدی ایجاد کند. برای آشنایی با این موارد حتماً مقاله‌ی کامل دندان عقل را هم بخوانید.

دندان عقل پنهان چیست؟

دندان عقل پنهان حالتی است که در آن دندان عقل به‌طور کامل از لثه بیرون نمی‌آید و بخشی از آن زیر بافت لثه یا داخل استخوان فک باقی می‌ماند.

این وضعیت با دندان عقل نهفته تفاوت دارد؛ در دندان عقل نهفته، کل دندان درون استخوان یا لثه گیر کرده و اصلاً دیده نمی‌شود، اما در دندان عقل پنهان معمولاً بخشی از دندان قابل مشاهده است و بخش دیگر در لثه یا استخوان محبوس می‌ماند.

همین نیمه‌رویش باعث می‌شود بیمار به‌ظاهر تصور کند دندان عقلش درآمده، در حالی که بخش مخفی آن می‌تواند منشأ مشکلات متعددی باشد.

از نظر علمی، علت اصلی پنهان ماندن دندان عقل معمولاً کمبود فضای فک، زاویه‌ی نامناسب رشد یا شلوغی دندان‌ها است. در چنین شرایطی، دندان عقل راهی برای رویش کامل پیدا نمی‌کند و در نتیجه به‌صورت پنهان باقی می‌ماند.

این وضعیت می‌تواند زمینه‌ساز التهاب لثه، پوسیدگی دندان‌های مجاور و حتی ایجاد فشار به ریشه‌های دیگر دندان‌ها شود. به همین دلیل، تشخیص و درمان دندان عقل پنهان اهمیت زیادی دارد، چون در نگاه اول بی‌خطر به‌نظر می‌رسد اما در بلندمدت می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد.

علت‌های بروز دندان عقل پنهان

کمبود فضای فک

یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد دندان عقل پنهان، کمبود فضای کافی در فک است. وقتی استخوان فک کوچک‌تر از حد طبیعی باشد یا تعداد دندان‌ها بیشتر از فضای موجود، دندان عقل نمی‌تواند مسیر طبیعی رویش را طی کند.

در نتیجه یا بخشی از آن در لثه باقی می‌ماند یا به شکل ناقص بیرون می‌آید. این حالت می‌تواند منجر به فشار روی دندان‌های کناری، نهفتگی دندان عقل و پوسیدگی مخفی شود.

رشد زاویه‌دار دندان

گاهی دندان عقل به جای رشد عمودی، به صورت کج یا زاویه‌دار رشد می‌کند. این رشد غیرطبیعی باعث گیر کردن بخشی از دندان زیر لثه یا استخوان می‌شود و دندان عقل پنهان شکل می‌گیرد. چنین شرایطی اغلب با التهاب لثه و فشار به ریشه دندان‌های مجاور همراه است و به مرور می‌تواند مشکلات فکی و شلوغی دندان‌ها را تشدید کند.

ژن و ارث

عامل ژنتیک نیز نقش پررنگی در بروز دندان عقل پنهان دارد. برخی افراد به‌صورت ارثی دارای فک کوچک یا الگوی رویش غیرطبیعی دندان‌ها هستند. این ویژگی‌های موروثی احتمال رشد ناقص دندان عقل و باقی ماندن آن در استخوان فک را افزایش می‌دهد.

تجمع دندان‌ها (شلوغی فک)

وقتی تعداد دندان‌ها بیشتر از فضای طبیعی فک باشد، پدیده‌ای به نام شلوغی دندان‌ها رخ می‌دهد. در این حالت، دندان عقل جایی برای رویش کامل پیدا نمی‌کند و به شکل نیمه‌نهفته یا پنهان باقی می‌ماند. این وضعیت علاوه بر ظاهر نامرتب دندان‌ها، می‌تواند پوسیدگی و التهاب لثه را نیز به‌دنبال داشته باشد.

استخوان یا لثه ضخیم

در برخی افراد ضخامت بیش از حد استخوان فک یا بافت لثه مانع از رویش طبیعی دندان عقل می‌شود. در نتیجه، بخشی از دندان زیر بافت گیر می‌کند و به شکل دندان عقل پنهان باقی می‌ماند. این حالت ممکن است بی‌علامت باشد یا به مرور باعث ایجاد درد، عفونت و حتی آبسه در ناحیه شود.

علائم دندان عقل پنهان

اگر دندان عقل پنهان داشته باشید، نشانه‌ها معمولاً آرام و مبهم شروع می‌شوند و به‌سادگی با مشکلات دیگر اشتباه گرفته می‌شوند. در ادامه رایج‌ترین علائم را کوتاه، علمی و کاملاً کاربردی می‌بینید تا سریع‌تر تصمیم بگیرید.

درد فک و گوش

درد می‌تواند به صورت درد ارجاعی به گوش، مفصل گیجگاهی‌فکی یا شقیقه‌ها حس شود؛ معمولاً هنگام جویدن یا باز کردن دهان تشدید می‌شود. خیلی از بیماران می‌گویند “گوشم درد می‌کند اما معاینه گوش طبیعی است”؛ این الگو با نهفتگی دندان عقل و فشار به بافت‌های عمقی سازگار است.

التهاب و ورم لثه

قرمزی، حساسیت و تورم لثه پشت مولر دوم، به‌ویژه هنگام مسواک‌زدن یا گیر غذایی، نشانگر پری‌کرونیت است. در رشد ناقص دندان، فلپ لثه روی تاج نیمه‌رویش‌یافته را می‌پوشاند و محیطی برای التهاب، خونریزی و حتی آبسه ایجاد می‌کند.

بوی بد دهان

پاکت نیمه‌پوشیده اطراف تاج دندان باعث تجمع باکتری و بقایای غذایی می‌شود. نتیجه‌اش بوی ناخوشایند و طعم فلزی‌ـ‌چرکی در دهان است که با مسواک‌زدن موقتاً بهتر و دوباره عود می‌کند؛ نشانه‌ای کلاسیک از عفونت خفیف لثه‌ای اطراف دندان عقل نهفته.

پوسیدگی دندان‌های مجاور

گیر غذایی بین مولر دوم و تاج نیمه‌رویش‌یافته، شست‌وشوی طبیعی را مختل می‌کند. به‌مرور پوسیدگی پنهان در سطح دیستال مولر دوم یا خود دندان عقل شکل می‌گیرد و گاهی فقط در رادیوگرافی دیده می‌شود؛ پیامد مستقیم رشد ناقص دندان و شلوغی دندان‌هاست.

سردرد و فشار به اعصاب

فشار مزمن به رباط‌های پیرادندانی و عضلات جونده می‌تواند سردردهای مبهم گیجگاهی و احساس فشار عمقی ایجاد کند. بعضی بیماران سفتی صبحگاهی فک یا صدای کلیک مفصل را گزارش می‌کنند که با التهاب اطراف ریشه و اختلالات عملکردی مفصل فکی هم‌پوشانی دارد.

در صورت وجود هر یک از این نشانه‌ها، تشخیص قطعی دندان عقل پنهان با معاینه و رادیوگرافی OPG/CBCT انجام می‌شود تا از عوارض بعدی پیشگیری شود.

عوارض دندان عقل پنهان

ایجاد کیست یا تومور کوچک اطراف دندان

در نهفتگی دندان عقل، گیرکردن تاج زیر لثه/استخوان می‌تواند به تشکیل کیست دنتیجروس منجر شود. این کیست با گسترش آهسته باعث تحلیل استخوان فک و گاهی تخریب ریشهٔ مولر دوم می‌شود و خطر عفونت ثانویه را بالا می‌برد. بی‌توجهی به دندان عقل پنهان در این مرحله درمان را پیچیده‌تر می‌کند.

آبسه و عفونت لثه

پوشش لثه‌ای روی تاج نیمه‌رویش‌یافته محیطی بسته برای رشد باکتری‌هاست؛ نتیجه‌اش پری‌کرونیت، آبسه دندانی، درد ضربانی، بوی بد و گاهی تب است. این عفونت دندان عقل می‌تواند به فضاهای عمقی گسترش یابد و بلع/بازکردن دهان را دردناک کند؛ مدیریت سریع برای جلوگیری از درگیری بافت‌های عمقی ضروری است.

تحلیل استخوان فک

التهاب مزمن اطراف دندان با رشد ناقص دندان، فعالیت استئوکلست‌ها را افزایش می‌دهد و به تحلیل استخوان ناحیهٔ دیستال مولر دوم و شاخهٔ صعودی استخوان فک می‌انجامد. پیامد آن کاهش تکیه‌گاه استخوانی، حساسیت ریشه‌ها و دشوارتر شدن درمان‌های بعدی است.

جابجایی و کج شدن دندان‌های کناری

فشار مکانیکی تاج نهفته به مولر دوم و قوس دندانی، فشار به دندان‌های مجاور را بالا می‌برد و در حضور شلوغی دندان‌ها موجب چرخش، کج‌شدن و نامرتبی ردیف دندان‌ها می‌شود. این تغییرات گاهی درمان ارتودنسی را طولانی‌تر و پرهزینه‌تر می‌کند.

بیماری‌های لثه و پریودنتیت

پاکت نیمه‌پوشیده اطراف تاج، پاک‌سازی را دشوار کرده و التهاب لثه پایدار ایجاد می‌کند. با تداوم پلاک و التهاب، عمق پاکت افزایش یافته و پریودنتیت با تحلیل پیشروندهٔ استخوان و خون‌ریزی لثه بروز می‌کند. تشخیص و مداخلهٔ به‌موقع در دندان عقل پنهان از این زنجیرهٔ آسیب پیشگیری می‌کند.

تشخیص دندان عقل پنهان

معاینهٔ بالینی:

دندانپزشک با بررسی انتهای قوس دندانی، لمس ناحیهٔ پشت مولر دوم، ارزیابی درد فشاری و نشانه‌های پری‌کرونیت (قرمزی، تورم، گیر غذایی) به وجود احتمالی دندان عقل پنهان مشکوک می‌شود. معاینه جهت‌گیری رویش، التهاب لثه و حساسیت مفصل فکی را هم می‌سنجد.

رادیوگرافی پانورامیک (OPG):

گام استاندارد برای تعیین موقعیت تاج و ریشه، رابطه با عصب دندانی تحتانی و میزان نهفتگی دندان عقل است. OPG نمای کلی فک‌ها را می‌دهد و خطرات احتمالی مانند تماس با کانال عصبی یا تحلیل دیستال مولر دوم را مشخص می‌کند.

تصویربرداری سه‌بعدی (CBCT):

وقتی جزئیات استخوان فک، زاویهٔ دقیق رشد یا نزدیکی به ساختارهای حیاتی مبهم باشد، CBCT نقشهٔ سه‌بعدی با دقت بالا ارائه می‌کند؛ برای برنامه‌ریزی جراحی و پیش‌بینی ریسک‌ها ایده‌آل است و موارد مرزی را از دندان عقل نهفته تفکیک می‌کند.

نکتهٔ قطعی:

بدون تصویربرداری رادیولوژی (OPG/CBCT) تشخیص قطعی دندان عقل پنهان ممکن نیست؛ معاینه فقط ظنّ بالینی می‌دهد و تأیید علمی نیازمند تصویر است تا از عوارضی مانند تماس با عصب، تحلیل استخوان و مسیر دشوار کشیدن پیشگیری شود.

روش‌های درمان دندان عقل پنهان

انتخاب درمان بر پایهٔ علائم، میزان نهفتگی در OPG/CBCT و ریسک‌های فردی انجام می‌شود؛ در دندان عقل پنهان علامت‌دار، رویکرد قطعی‌تر توصیه می‌گردد.

کشیدن دندان با جراحی

در موارد درد، پری‌کرونیت تکرارشونده، کیست یا تحلیل استخوان، جراحی استاندارد است. مراحل شامل برش فلپ، برداشت حداقلی استخوان فک، در صورت نیاز تقسیم تاج/ریشه و بخیه است.

مزایا: حذف منبع عفونت و پیشگیری از فشار به دندان‌های مجاور.

معایب نسبی: تورم، خون‌ریزی و دوره نقاهت بیشتر نسبت به روش‌های کم‌تهاجمی. برنامه‌ریزی دقیق بر پایهٔ CBCT خطر آسیب عصب دندانی تحتانی را کاهش می‌دهد.

لیزر دندانپزشکی (برداشت بافت نرم/اپرکولوتومی)

برای موارد نیمه‌رویش‌یافته با التهاب لثه، لیزر با برش دقیق، هموستاز فوری و بار میکروبی کمتر، درد و تورم پس از عمل را کاهش می‌دهد و پاک‌سازی ناحیهٔ گیر غذایی را بهبود می‌بخشد. توجه: در نهفتگی‌های استخوانیِ عمیق، لیزر جایگزین برداشت استخوان نیست بلکه به‌عنوان تسهیل‌کنندهٔ جراحی و کنترل عفونت دندان عقل به‌کار می‌رود.

روش‌های محافظه‌کارانه (بدون علامت)

در موارد بی‌علامت با مسیر رویش قابل‌قبول و ریسک جراحی بالا: پایش دوره‌ای، بهداشت دقیق انتهای قوس، دهان‌شویه کوتاه‌مدت هنگام التهاب، آموزش کاهش گیر غذایی و در صورت نیاز تراش مختصر لثه (اپرکولوتومی) مطرح است. با هر نشانهٔ عود التهاب لثه، تصمیم به جراحی بازنگری می‌شود.

تفاوت سنتی و لیزری:

رویکرد سنتی با تیغه و برداشت استخوان، قطعی‌تر ولی پرعارضه‌تر (خون‌ریزی/تورم) است؛ لیزر کم‌تهاجمی‌تر با درد و خون‌ریزی کمتر، اما در نهفتگی‌های استخوانی کامل به‌تنهایی کافی نیست و غالباً در کنار جراحی به کار می‌رود تا درمان دندان عقل پنهان ایمن‌تر و قابل‌پیش‌بینی‌تر شود.

مراقبت‌های بعد از درمان دندان عقل پنهان

رژیم غذایی نرم:

تا ۲۴ ساعت اول فقط مایعات سرد و غذاهای نرم (ماست، سوپ ولرم، پوره) بخورید. از غذاهای سفت، دانه‌دار و چسبنده که در ناحیه جراحی گیر می‌کنند پرهیز کنید. سمت جراحی نجوید، از نی استفاده نکنید تا لخته خون حفظ شود و خطر حفرهٔ خشک، خون‌ریزی و التهاب لثه کاهش یابد. مسواکِ آرامِ دندان‌های مجاور از شب دوم بلامانع است.

پرهیز از دخانیات و الکل:

حداقل ۷۲–۹۶ ساعت دخانیات مصرف نکنید؛ نیکوتین با کاهش خون‌رسانی، ترمیم زخم را کند کرده و ریسک عفونت و حفرهٔ خشک را بالا می‌برد. الکل با تداخل دارویی و تحریک بافت، ورم و درد را تشدید می‌کند. این دو عامل، به‌ویژه پس از درمان دندان عقل پنهان، روند بهبودی را به‌طور محسوس مختل می‌کنند.

استفاده از کمپرس سرد:

در ۴۸ ساعت نخست، هر نوبت ۱۵–۲۰ دقیقه کمپرس سرد و ۲۰ دقیقه استراحت؛ سر بالاتر از قلب باشد و از گرمای مستقیم پرهیز کنید. این کار ورم، درد و کبودی را کم می‌کند و به کنترل التهاب لثه کمک می‌کند. اگر خون‌ریزی خفیف دارید، با گاز استریل تمیز ۳۰–۴۵ دقیقه فشار ملایم بدهید.

مصرف آنتی‌بیوتیک در صورت تجویز پزشک:

فقط در صورت نسخه مصرف کنید و دوره را کامل به پایان برسانید تا عفونت دندان عقل عود نکند. ضددردهای تجویز‌شده (مثلاً ایبوپروفن/استامینوفن) را طبق زمان‌بندی مصرف کنید و از خوددرمانی با آسپیرین به‌دلیل افزایش خون‌ریزی بپرهیزید. از ۲۴ ساعت بعد، دهان‌شویه مناسب یا آب‌نمک ولرم برای شست‌وشوی ملایم مفید است.

در صورت تب، بوی بد دهانِ پایدار، درد رو‌به‌افزایش یا ترشح چرکی، سریعاً برای ارزیابی مجدد دندان عقل پنهان مراجعه کنید.

پیشگیری و نکات مهم

معاینهٔ دوره‌ای از ۱۷ سالگی به بعد:

هر ۶–۱۲ ماه یک‌بار معاینه شوید تا نشانه‌های اولیهٔ نهفتگی دندان عقل، رشد ناقص یا شلوغی دندان‌ها زود تشخیص داده شود. ارزیابی مفصل گیجگاهی‌ـ‌فکی و انتهای قوس دندانی کمک می‌کند قبل از ایجاد مشکل فکی، تصمیم درمانی دقیق‌تری بگیرید.

تصویربرداری روتین برای بررسی رویش:

از ۱۷ تا ۲۵ سالگی هر ۱–۲ سال یک بار OPG درخواست کنید؛ در موارد ابهامِ مسیر رویش، نزدیکی به کانال عصبی یا درگیری استخوان فک، CBCT انجام می‌شود. بدون تصویر، پیش‌بینی عوارض و برنامه‌ریزی درمان امکان‌پذیر نیست و خطر تبدیل مشکل پنهان به جراحی پیچیده بیشتر می‌شود.

بهداشت دهان و دندانِ هدفمند:

مسواک دقیقِ ناحیهٔ مولرهای انتهایی، نخ‌دندان و برس بین‌دندانی، گیر غذایی را کاهش می‌دهد و از التهاب لثه و عفونت اطراف تاج نیمه‌رویش‌یافته پیشگیری می‌کند. پرهیز از دخانیات و کنترل قندهای چسبنده ریسک پری‌کرونیت را کم می‌کند. با بروز درد مبهم، حساسیت لثه یا بوی بد دهان، برای ارزیابی دندان عقل پنهان مراجعه کنید تا از عوارض بعدی جلوگیری شود.

جمع‌بندی

دندان عقل پنهان حالتی است که در آن دندان عقل به‌طور کامل رویش نمی‌کند و بخشی از آن در زیر لثه یا استخوان فک باقی می‌ماند.

این وضعیت با دندان عقل نهفته متفاوت است و می‌تواند بدون علامت باقی بماند یا نشانه‌هایی مثل درد فک و گوش، التهاب لثه، بوی بد دهان، پوسیدگی دندان‌های مجاور و حتی سردرد ایجاد کند. اگر نادیده گرفته شود، عوارضی مانند آبسه دندانی، عفونت لثه، تحلیل استخوان، فشار به دندان‌های مجاور، جابجایی دندان‌ها و بیماری‌های لثه را در پی خواهد داشت.

تشخیص قطعی تنها با معاینهٔ دندانپزشک و تصویربرداری رادیولوژیک (OPG یا CBCT) ممکن است. درمان بر اساس شدت نهفتگی و علائم شامل کشیدن جراحی، استفاده از لیزر برای برداشت بافت نرم یا روش‌های محافظه‌کارانه در موارد بی‌علامت است.

پس از درمان، مراقبت‌هایی مانند رژیم غذایی نرم، پرهیز از دخانیات، کمپرس سرد و مصرف دارو طبق تجویز پزشک اهمیت زیادی دارد. همچنین، معاینهٔ دوره‌ای از سن ۱۷ سالگی، تصویربرداری روتین و رعایت دقیق بهداشت دهان بهترین راه پیشگیری محسوب می‌شوند.

در نهایت، برای جلوگیری از عوارض جدی و حفظ سلامت دهان، مراجعهٔ به‌موقع به دندانپزشک و پیگیری وضعیت دندان عقل پنهان ضروری است.

برای آشنایی بیشتر با جزئیات علمی و دیدگاه‌های بین‌المللی درباره دندان عقل پنهان، می‌توانید مقاله‌ی کامل منتشرشده در وب‌سایت معتبر Cleveland Clinic را نیز مطالعه کنید. این منبع به‌صورت تخصصی به علائم، روش‌های تشخیص و درمان دندان عقل نهفته پرداخته است و مطالعه‌ی آن می‌تواند درک جامع‌تری به شما بدهد.

سوالات متداول درباره دندان عقل پنهان

۱. دندان عقل پنهان چه فرقی با دندان عقل نهفته دارد؟

دندان عقل پنهان بخشی از تاج را بیرون داده و بخشی زیر لثه یا استخوان گیر کرده است، اما دندان عقل نهفته کاملاً درون استخوان یا لثه باقی می‌ماند. همین تفاوت باعث بروز مشکلات به‌ظاهر خفیف اما مداوم مثل التهاب لثه و گیر غذایی در دندان عقل پنهان می‌شود.

۲. چه زمانی باید برای دندان عقل پنهان به دندانپزشک مراجعه کنم؟

اگر درد فک و گوش، بوی بد دهان، ورم لثه، یا گیر غذایی مکرر در انتهای فک دارید، این‌ها نشانه‌هایی هستند که نباید نادیده بگیرید. مراجعه زودهنگام باعث می‌شود قبل از ایجاد عفونت یا تحلیل استخوان، درمان ساده‌تری انجام شود.

۳. آیا دندان عقل پنهان باعث کج شدن دندان‌های دیگر می‌شود؟

بله. فشار تاج نیمه‌رویش‌یافته به دندان‌های کناری می‌تواند آن‌ها را جابه‌جا کند و حتی درمان ارتودنسی را بی‌نتیجه کند. خیلی از بیماران بعد از سال‌ها ارتودنسی دوباره با کج شدن دندان‌ها مواجه می‌شوند چون دندان عقل پنهان را به‌موقع خارج نکرده‌اند.

۴. آیا کشیدن دندان عقل پنهان درد دارد؟

با روش‌های جدید جراحی و استفاده از بی‌حسی یا حتی لیزر، درد و خون‌ریزی بسیار کمتر از تصور بیماران است. بیشتر ناراحتی مربوط به چند روز بعد از عمل است که با کمپرس سرد و داروهای مسکن قابل کنترل است.

۵. اگر دندان عقل پنهان درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

بی‌توجهی به این مشکل می‌تواند منجر به عفونت دندان عقل، تشکیل کیست، آبسه لثه، تحلیل استخوان و حتی جابه‌جایی ردیف دندان‌ها شود. در موارد شدید، عفونت می‌تواند به فضاهای عمقی فک و گردن گسترش یابد که خطرناک است.

۶. آیا همیشه نیاز به جراحی وجود دارد یا می‌توان فقط تحت نظر گرفت؟

اگر دندان عقل پنهان بدون علامت باشد و در تصاویر رادیوگرافی خطری برای استخوان یا دندان‌های مجاور نداشته باشد، دندانپزشک می‌تواند فقط پایش دوره‌ای را توصیه کند. اما در صورت بروز کوچک‌ترین علامت، کشیدن جراحی بهترین انتخاب است.

۷. بهترین زمان برای تشخیص و پیشگیری از مشکلات دندان عقل پنهان چه سنی است؟

بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی، چون در این بازه هنوز ریشه‌ها کامل نشده و جراحی آسان‌تر و کم‌عارضه‌تر است. به همین دلیل توصیه می‌شود در این سنین معاینه و رادیوگرافی دوره‌ای انجام شود.