مراقبت از دندان های کودکان، مبحثی مهم برای مادران

یکی از معضلات بسیار مهم، بخصوص در کشورهای جهان سوم پوسیدگی هایی است که در دو سال اول تولد شروع شده و باعث مشکلات بسیار زیادی برای کودک و والدین وی می شود. این پوسیدگی دندان به سرعت پیشرفت می کنند و در صورت عدم درمان باعث بروز درد و آبسه می گردند. در کشور ما طبق مطالعات انجام یافته در مناطق مختلف شیوع این نوع پوسیدگی ها که در اصطلاح پزشکی به Nursing Caries معروف اند، حدود ۲۰ درصد گزارش شده است.

از مهمترین علل این پوسیدگی ها مصرف شیر (چه شیر مادر و چه شیر خشک) یا مایعات شیرین در فاصله شب تا صبح به هنگام خواب کودک است. در این فاصله به علت کاهش ترشح بزاق و قرار گرفتن مایعات شیرین بر روی دندان ها در حضور میکروب های پوسیدگی زا، روند پوسیدگی شروع شده و رو به پیشرفت می باشد و تکرار عادت منجر به ایجاد پوسیدگی می گردد.

غالبا اولین پوسیدگی ها روی دندان های شیری عقب پیشرفت می کند. یک روش جهت پیشگیری، قطع مصرف مایعات شیرین و یا شیر از شش ماهگی به بعد در شب یا در صورت عدم امکان قطع شیر، تمیز کردن دهان و دندان ها بعد از مصرف این مایعات می باشد. در صورت بروز پوسیدگی، درمان هر چه سریعتر کودک الزامی است.

محافظت دندان کودکان بوسیله فلوراید

فلوراید ماده ای است که مانع از پوسیدگی دندان ها شده و به ترمیم سریعتر پوسیدگی های دندان کمک می کند. در بعضی از کشورها فلوراید به آب آشامیدنی اضافه میشود، برای تأمین فلوراید می توانید با دندانپزشک یا پزشک کودک درباره چگونگی و میزان مصرف قطره فلوراید مشورت کنید.

پیشگیری از پوسیدگی دندان بچه های شیرخوار

هیچ گاه در هنگام خواب به کودک شیر ندهید و اگر کودک شما شیشه می خواهد فقط شیشه را از آب پر کنید. شیر، آب میوه و مایعات شیرین حاوی قند می باشند؛ وقتی کودک شما این مایعات را می مکد بخاطر وجود قند در آنها می تواند باعث پوسیدگی دندان کودک شود. در طول روز به کودک خود شیشه پر از نوشیدنی شیرین را بجای پستانک ندهید تا مدت زمان بیشتری دندان ها با مواد شیرین در تماس باشند.

اگر کودک شما پستانک می مکد، پستانک را به چیز شیرین مثل شکر و عسل آغشته نکنید. درحوالی یک سالگی شما باید به کودک خود آموزش دهید تا به جای شیشه از یک لیوان، برای نوشیدن شیر یا سایر مایعات استفاده کند.

تمیز کردن دندان

پلاک میکروبی که لایه ای چسبنده متشکل از مواد غذایی و میکروب است، می تواند سبب پوسیدگی های دندانی و بیماری های لثه شود. بنابراین برای پیشگیری از این مشکلات کنترل پلاک میکروبی الزامی است.

پذیرفته شده ترین روش کنترل پلاک، برداشت مکانیکی با کاربرد منظم و صحیح مسواک و نخ دندان است، پاک کردن دندان های کودکان کم سن و سال وظیفه والدین آنها است. با وجود اینکه کودک را به مسواک زدن تشویق می کنید حتما تا حدود ٧-٦ سالگی باید به وی کمک کرده دندان های او را به آرامی و به وسیله ی مسواک و نخ دندان های هلالی تمیز کنید.

مسواک

با رویش اولین دندان شیری، دندان و بافت های اطراف را با گاز مرطوب یا مسواک نرم کوچک (مسواک انگشتی) تمیز کنید. پس از دو سالگی از خمیر دندان فلوراید دار به میزان بسیار اندک (به اندازه یک عدس) استفاده نمایید. مسواک زدن باید حداقل روزی دو بار (صبح و شب به ویژه قبل از خواب) انجام گیرد، مدت زمان لازم برای هر وعده مسواک زدن بطور متوسط 3 الی 4 دقیقه می باشد.

نوع مسواک پیشنهادی برای هر بیمار بستگی به تشخیص دندانپزشک دارد، بهترین نوع برای کودکان مسواک هایی با دسته ضخیم و سر کوچک و موهای مصنوعی با انتهای گرد از نوع نرم است، روش مناسب مسواک زدن نیز بستگی به نظر دندانپزشک دارد که با توجه به سن و وضعیت دندانی کودک پیشنهاد می گردد.

نخ دندان

سطوح بین دندانی دور از دسترس موهای مسواک هستند. برای تمیز کردن این سطوح باید از نخ دندان، پس از سه سالگی استفاده شود. بهتر است در انتخاب نوع نخ دندان برای سادگی کاربرد از نوع بدون موم فلورایددار یا نخ دندان هلالی برای راحتی کار برای کودکان عزیز استفاده شود.

روش کاربرد صحیح نخ دندان

حدود ۳۵ سانتیمتر نخ دندان را جدا کرده، دو انتهای آن را دور انگشت وسط بپیچید و با انگشت اشاره و شست حدود ۵ سانتیمتر آن را نگهدارید؛ نخ را به آرامی مانند اره کردن چوب، از بین دو دندان عبور دهید و بدون آسیب به بافت آن را تا لبه لثه پایین ببرید. با استفاده از قسمت های تمیز نخ، مراحل بالا را در مورد همه سطوح دندانی و حتی سطح پشتی آخرین دندان تکرار کنید.

رژیم غذایی مناسب برای دندان های کودکان

یکی از روش های پیشگیری از پوسیدگی، کنترل رژیم غذایی کودک است. بنابراین ضمن رعایت غذای اصلی کودک اگر میان وعده ها و مصرف تنقلات بطور مناسب انتخاب شوند، علاوه بر تغذیه و تامین انرژی موردنیاز کودکان، می توانند در پیشگیری از پوسیدگی نقش مهمی داشته باشند. شکل گیری عادات غذایی سودمند یا زیان بار در کودکان از سوی والدین صورت می گیرد.

طبق توصیخ حوزه دندانپرشکی و دندانپزشکان، بهتر است از خوردن مواد غذایی که حاوی شکر، نشاسته و مقدار زیادی چربی هستند، پرهیز شود، در این صورت علاوه بر سلامت عمومی کودک سلامت دندانی او نیز تضمین خواهد شد.

چاشت نیم روزی سودمند، شیر، نان و پنیر، تخم مرغ پخته، ماست، میوه ها و سبزی های خام مانند هویج، ذرت، آجیل شور در مقابل چاشت نیم روزی پوسیدگی زا مانند آب نبات، کیک. شیرینی، کلوچه، غلات شیرین شده، کشمش، برگه میوه های خشک، شیر عسل، آدامس های شکردار، بیسکوییت شیرین می باشد.

همه چیز در مورد دهانشویه و انواع آن

دهانشویه مایعی است که می توان دهان را با آن قبل یا بعد از مسواک زدن شستشو داد. دهان شویه معمولا برای خوش طعم یا خنک کردن دهان مصرف می شود. البته دهانشویه فواید بیشتری دارد که از آن جمله می توان به خارج کردن ذرات غذای باقیمانده بین دندان ها پس از مسواک زدن، پاک کردن پلاک از روی دندان ها و جلوگیری از ابتلا به بیماری های لثه اشاره کرد.

شایان ذکر است که چه دهانشویه ای مناسب دندان های شما می باشد، بسته به نظر تخصصی دندانپزشک دارد.

انواع متریال موجود در دهانشویه ها

– الکل (انتخاب شخصی): تمام کارشناسان در مضر بودن الکل در دهانشویه هم نظرند، چون الکل دهان را خشک و زخم و التهاب را تشدید می کند و هیچ فایده ضد عفونی کنندگی ندارد.

– فلوراید (انتخاب شخصی): فلوراید ماده بحث برانگیز دیگری است که از یک سو به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می کند و از سوی دیگر استفاده دراز مدت از آن ممکن است عوارض خطرناکی را برای کل بدن به دنبال داشته باشد.

– فنول (انتخاب شخصی): فنول ماده اصلی موجود در دهان شویه های ضدعفونی کننده ای مانند لیسترین است. شکی نیست که فنول باکتری های پلاک را از بین می برد، اما از این نظر به اندازه کلرهگزیدین مفید نیست. اما مصرف کلرهگزیدین نباید از دو بار در روز به مدت یک هفته بیشتر باشد، زیرا باعث از بین بردن باکتری های مفید دهان می شود.

– کلرهگزیدین: کلرهگزیدین ماده ای ضد پلاک و ضد قارچ است که وجود آن در دهانشویه برای درمان و یا پیشگیری از بیماری های داخل دهان، مانند هالیتوز یا بدبویی دهان ضروری است.

– پراکسید هیدروژن: این ماده به دلیل اثر اکسید کنندگی پرطرفدارترین سفید کننده دندان به شمار می آید که میکروب ها را واقعا از بین می برد و هم چنین به دلیل واکنش کف کنندگی ذرات پنهان شده را از دندان ها دور می کند.

– کلرید سدیم: کلرید سدیم همان نمک خوراکی است که برای کشتن باکتری ها، کاهش التهاب، التیام زخم ها و تخلیه چرک از دهان پس از انجام جراحی های دهان یا ابتلا به عفونت عالی است.

– روغن درخت چای (انتخاب شخصی): روغن درخت چای دهان را مرطوب می کند. به علاوه سودمندی آن در درمان خونریزی لثه و زخم های دهان به اثبات رسیده است.

انواع دهانشویه

– دهانشویه ضدعفونی کننده: دهانشویه ضدعفونی کننده احتمالا پرکاربردترین دهانشویه است که معمولا حاوی الکل است. این نوع دهانشویه رشد باکتری ها را متوقف می کند و عفونت را از بین می برد.

– دهانشویه فلوراید: دهانشویه فلوراید حاوی سدیم فلوراید است که دندان ها را قوی می کند و از آن ها در برابر پوسیدگی محافظت می کند. مراقب باشید که از دهانشویه فلورایددار درمقدار زیاد استفاده نکنید، چون ممکن است برای سلامت عمومی بدن مضر باشد.

– دهانشویه زیبایی: دهانشویه زیبایی یا به نظر ما دهانشویه بی فایده هیچ اثری بر سلامت دندان، دهان و لثه ندارد و صرفا برای خوشبو کردن دهان قبل از قرار ملاقات یا مصاحبه شغلی کاربرد دارد.

– دهانشویه طبیعی: دهانشویه طبیعی در مدت 10 سال گذشته به عنوان جایگزین دهانشویه های الکلی به محبوبیت قابل توجهی دست یافته است. شیوه تاثیرگذاری این نوع دهانشویه غالبا مانند معادل هایی است که برای درمان عفونت یا زخم به کار برده می شود.

مزایای اصلی دهانشویه ها

– کنترل بهتر جرم و پلاک: مواد ضد عفونی کننده آنتی باکتریال موجود در بسیاری از دهانشویه های درمانی باکتری های عامل ایجاد جرم و پلاک دندان را از بین می برد و به پیشگیری از بیماری های لثه و پریودنتال ناشی از تشکیل شدن جرم کمک می کند.

– جلوگیری و کنترل هالیتوز یا بوی بد دهان: تعداد افرادی که از بوی بد دهان خود ناراحت هستند، مشخص نیست. به علاوه تذکر دادن این موضوع به اطرافیان دچار این مشکل ممکن است باعث رنجش و شرمساری شود. به همین دلیل استفاده از دهانشویه برای رفع بوی بد دهان برای آسودگی خاطر خود و نزدیکانمان مفید است.

– کمک به درمان التهاب و بیماری لثه: پس از ابتلا به بیماری های لثه فقط دندانپزشک می تواند آن را درمان کند. با این حال التهاب ناشی از عفونت را می توان با استفاده از دهانشویه مناسب حاوی تمام یا چند مورد از مواد اولیه ای چون کلرهگزیدین، متیل پارابن ،پراکسید هیدروژن و هگزتیدین و … بهتر درمان کرد. تمام ترکیبات اشاره شده با هدف کشتن باکتری های بدن تهیه می شوندکه به طور مداوم در دهان تولید می شوند.

– تقویت دندان ها: تاثیر فلوراید بر تقویت دندان ها اثبات شده است. اما باید بدانید که مصرف دراز مدت فلوراید ممکن است اثرهای جانبی نامطلوبی به دنبال داشته باشد. اگرچه فلوراید غالبا مفیدترین ماده دهان شویه برای قوی تر کردن دندان ها معرفی می شود، اما درواقع این مواد مقابله کننده با باکتری ها هستند که از دندان ها محافظت و آن ها را تقویت می کنند.

سفیدکردن دندان ها

دهانشویه های حاوی مقادیر بالای پراکسید هیدروژن و گاهی بیکربنات سدیم مینای دندان را سفید می کند. فراورده های سفیدکننده لکه های بزرگتر ایجاد شده در ناحیه های عاج نمایان دندان را که مینای آن ساییده شده است، را از بین نمی برد.

عوارض احتمالی استفاده از دهانشویه

هرچند استفاده از دهانشویه دندان ها و لثه هارا سالم تر می کند، اما بهتر است از عوارض احتمالی آن نیز آگاه باشید:

– دهانشویه های حاوی کلرهگزیدین درصورت استفاده درازمدت دندان ها را لکه و دهان را بدمزه می کنند.

– مصرف بلندمدت دهانشویه های حاوی الکل دهان را خشک می کند و باکتری های خوب را از بین می برد. به علاوه این دسته از دهانشویه ها به مرور زمان لثه را تحریک می کنند.

به خاطر داشته باشید که دهانشویه جایگزینی برای مسواک زدن و نخ دندان در دندانپزشکی، محسوب نمی شود و تنها زمانی اثر مطلوب را به جا می گذارد که پس از تمیز کردن فیزیکی بکار برده شود.

نکات مهم مسواک زدن صحیح، که باید بدانیم

شاید مسواک زدن به روش دقیق در ابتدا کمی وقت گیر به نظر برسد، اما به مرور انجام آن ساده تر خواهد شد. گاهی مسواک زدن در ابتدا ممکن است باعث خونریزی لثه شود، اما اگر لثه ها سالم و طبیعی باشند به تدریج متوقف خواهد شد. درصورت ادامه خونریزی با دندانپزشک تماس بگیرید.

فشار بیش از حد به برس مسواک، سبب مچاله شدن الیاف می شود و مسواک زدن را بی اثر می سازد. به علاوه موجب سایش مینای دندان ها و تحلیل یا زخم شدن لثه ها خواهد شد.

مسواک زدن باید دقیق و بدون عجله باشد

هدف از مسواک زدن، برداشتن و پاک کردن پلاک میکروبی از روی دندان ها و شیار لثه ای است. در حالیکه عده ای گمان می کنند هدف از مسواک زدن سفید کردن دندان هاست. باید توجه داشت که رنگ دندان ها در اثر مسواک زدن عوض نخواهد شد.

در پایان مسواک زدن دندان ها، باید سطح زبان را هم مسواک زد. این کار باعث پاک شدن میکروب ها از سطح زبان و تازگی و خوش بویی تنفس می شود. پس از مدتی به علت استفاده مستمر، موهای مسواک خمیده خواهند شد. در چنین حالتی لازم است مسواک جدیدی را جایگزین مسواک فرسوده نمایید.

معمولا عمر مفید یک مسواک که به درستی مورد استفاده قرار گیرد 3 الی 4 ماه است. امروزه مسواک هایی تولید شده که مدت زمان استفاده از آن ها به وسیله رنگ مخصوصی مشخص شده است.

مهم ترین عامل در زدودن جرم های میکروبی، چگونگی مسواک زدن است و خمیر دندان نقش چندانی ندارد. بنابراین حتی بدون وجود خمیردندان نیز مسواک به تنهایی در حفظ سلامت دندان ها و لثه ها موثر و مفید خواهد بود.

بهترین مسواک ها هم وقتی مرطوب شوند، حدود 30 درصد نرم تر می شوند، بنابراین نباید برای مرطوب کردن الیاف مسواک از آب گرم استفاده شود. پس از استفاده از مسواک باید آن را زیر جریان شدید آب گرفت تا ذرات خمیردندان و میکروب ها از آن جدا و پاک شود و پس از تمیز کردن آن را در هوای آزاد قرار داده تا کاملا خشک شود.

بنابراین سرپوش ها یا ظروف نگهداری مسواک باید سوراخ هایی برای عبور هوا داشته باشند، چون ظرف های بدون منفذ سبب رشد میکروب ها در مسواک خواهند شد.

هدف از بهداشت دهان و دندان

هدف از بهداشت دهان و دندان، رعایت اصول خاص بهداشتی و تمیز کردن دهان و دندان جهت حفظ سلامت بافت های دندانی و دهانی است. ساده ترین وسیله جهت تمیز کردن دهان و دندان در منزل مسواک است.

باید توجه داشت که رعایت بهداشت دهان و دندان باید از همان ابتدای تولد آغاز گردد. پاک کردن لثه های کودک توسط یک گاز یا لیف مرطوب در این دوران توصیه می شود. با رویش اولین دندان های شیری، که در حدود 6 ماهگی آغاز می شود، تمیز کردن دندان ها اهمیت بیشتری می یابد.

مسواک

طبق تحقیقات انجام گرفته در حوزه دندانپزشکی، از آنجا که پاک کردن و از بین بردن پلاک دندانی در سطوح مختلف دندان ها اولین قدم برای پیشگیری از پوسیدگی دندان و بیماری های لثه است و این عمل تنها به طور موثر به وسیله مسواک انجام می گیرد، انتخاب مسواک که عمل فوق را به خوبی انجام دهد بسیار مهم می باشد.

مشخصات مسواک طبی

– دسته مسواک باید به راحتی در دست جای گرفته و مواد تشکیل دهنده آن بی ضرر باشد.

– طول قسمت مویی آن در حدود 3 سانتیمتر و عرض آن یک سانتیمتر باشد.

– نوک موهای مسواک بایستی پخ باشد. (نباید نوک تیز و ساینده باشد)

– تعداد کلاف های مویی آن در حدود 20 تا 40 کلاف برحسب کوچکی و یا بزرگی مسواک باشد.

– تعداد رشته های نایلونی و یا مویی در هر کلاف در حدود 20 تا 40 رشته بر حسب نرمی و زبری موهای مسواک می باشد، که این تعداد رشته ها در مسواک های نرم بیشتر از مسواک های زبر است.

خمیردندان

امروزه جهت بهتر تمیز کردن سطوح دندان ها از خمیردندان استفاده می شود. مواد عمده و اصلی تشکیل دهنده آن عبارت اند از:

– مواد ساینده برای پاک و تمیز کردن دندان؛ یکی از اجزای مهم آن می باشد. زیرا اگر مواد ساینده و پاک کننده ضعیف، نرم و ملایم باشد؛ دندان ها خوب پاک نمی شوند و عمل تمیزکنندگی به خوبی انجام نمی گیرد.از طرفی اگر قوی، زبر و ساینده باشد؛ سبب فرسایش و سپس حساسیت دندان ها می گردد.

– مواد صابونی برای تمیز کردن دندان به وسیله ایجاد کف و هم چنین سهولت حرکت مسواک، اسانس و مزه های مختلف برای خوش طعم کردن آن که معمولا نعنا و پونه است. رنگ باعث تنوع در رنگ آن ها می شود.

– مواد دارویی مختلف مانند فلوراید کلروفیل، هگزاکلروفن و غیره. مواد روغنی مانند گلیسیرین و بالاخره مواد غلیظ کننده که موجب غلظت مناسب و حالت خمیری می گردد.

انواع خمیردندان

بر اساس مواد تشکیل دهنده و مورد مصرف آن، خمیردندان ها به سه گروه اصلی تقسیم می گردند:

خمیردندان های فلوراید دار

این خمیردندان ها اثر کاهش دهندگی پوسیدگی دندان ها را به عهده دارند. طبق مطالعات متعدد مصرف آن ها به مدت طولانی و از دوران کودکی تا 44 درصد از میزان پوسیدگی می کاهد و در نتیجه کمک بزرگی به پیشگیری از پوسیدگی دندان ها می نماید. (باید توجه داشت که در این نوع معمولا فرمول آن و یا کلمه ی فلوراید دار را به زبان کشور سازنده در لوله تیوپی آن می نویسند.)

خمیردندان های سفید کننده

اینگونه خمیردندان ها دارای مواد ساینده و پاک کننده صابونی و قوی هستند، که باعث تمیزی و سفیدی و شفافیت دندان ها می شوند. همچنین مناسب برای دندان های سالم و قوی مناسب (با نظر دندانپزشک)می باشد. ولی برای دندان هایی که دارای پوسیدگی های متعدد و مینای ضعیف هستند، نامناسب می باشد.

خمیردندان های کم کننده حساسیت دندان

این خمیردندان ها در کم کردن حساسیت دندان ها به خصوص حساسیت طوق دندان ها موثر می باشد. مصرف آن ها برای اخذ نتیجه مطلوب، باید طولانی باشد و برای تهیه نوع مناسب حتما با دندانپزشک مراجعه نمایید. ماده موثر این نوع معمولا نیترات پتاسیم و یا استرانسیوم و غیره می باشد.

بنابراین طبق تحقیقات انجام گرفته در حوزه دندانپزشکی، هنگام خرید این محصول بر اساس احتیاج دندان ها و یا دستور خاص که دندانپزشک می دهد، نوع مناسب را باید انتخاب کرد. چنانچه منظور تمیز کردن دندان ها باشد، از نوع سفیدکننده آن و اگر هدف کاهش پوسیدگی باشد، از نوع حاوی فلوراید و بالاخره درمواردی که حساسیت شدید دندان ها را بخواهیم برطرف کنیم باید از نوع ضد حساسیت استفاده کنیم.

سلامت دندان ها

یک فنجان چای روح و روان را گرم کرده، نفس شما را تازه کرده و حتی با عفونت دندان ها مقابله می کند. اخیرا در دو مطالعه اثرات مفید چای بر روی سلامت دندان ها نشان داده شده است.

پژوهش اول

در مطالعه اول عصاره چای سبز با انواع متعدد و مختلف باکتری ها از جمله انواعی که باعث گلودرد و فساد دندان می شوند مخلوط شد و مشخص شد که چای سبز رشد باکتری ها را مهار می کند. در حقیقت همین مطالعه نشان داد که چای سبز با از بین بردن باکتری ها به خمیردندان و دهان شویه کمک می کند، تا بر ضد ویروس ها عمل کنند. خمیردندان یا دهان شویه به تنهایی اثر کمی در مقابله با ویروس ها دارد ولی با افزودن عصاره چای سبز باکتری ها تقریبا نابود می شوند و سپس خمیردندان قادر به مقابله با ویروس ها خواهد بود.

چای دارای انواع پلی فنل است که آنتی اکسیدان هایی دارند که سلول های انسان را از صدمه محافظت می کنند. فلاونیدها گروهی از پلی فنل ها هستند که به طور طبیعی در چای وجود دارند. به نظر می رسد سطوح بالای این پلی فنل ها در بدن می تواند علاوه بر ویروس ها با سرطان های لوزوالمعده، کولون مثانه، پروستات و سینه نیز مقابله کند.

پژوهش دوم

در مطالعه دوم، یعنی مطالعه در مورد بوی بد دهان عصاره های چای سیاه با سه گونه باکتری که عامل بوی بد دهان هستند، در ظروف آزمایشگاهی برای 48 ساعت ترکیب شد. نتایج حاصله با ظرف حاوی فقط باکتری مقایسه شد. درتمام موارد پلی فنل ها چای رشد باکتری ها را تا 30 درصد کاهش داده و تولید ترکیباتی که باعث بوی بد دهان می شوند را کم کردند.

این مطالعه در حوزه دندانپزشکی نشان داد که شست و شوی دهان با چای سیاه مانع تشکیل پلاک شده و اسیدهایی را که باعث تخریب دندان می شوند از بین می برند. علاوه بر مهار رشد عوامل بیماری زا در دهان، چای سیاه و پلی فنل های آن با کاهش ترکیبات موجود بوی بد دهان به سلامت دهان کمک می کنند.

پیشگیری از پوسیدگی دندان

تکامل تمام دندان ها حتی بعد از رویش در دهان ادامه پیدا می کند، تا زمانی که نوک ریشه کامل شود. این قانون برای دندان های شیری و دائمی یکسان می باشد. وقتی یک دندان رویش پیدا می کند و ما تاج دندان را در دهان کودک می بینیم فقط نصف ریشه دندان تشکیل می شود.

به مرور زمان بعد از رویش ریشه قطور و بلند می شود تا زمانی که رشد ریشه تکمیل شود. برای همین خیلی مهمه که وقتی در یک حادثه ای به دندان صدمه یا تروما وارد می شود، ما تکامل دندان را بررسی کنیم و بر اساس آن تصمیم بگیریم.

چه خمیر دندونی برای کودک مناسبه؟

برای کودکان خمیر دندان های فلوراید دار تا (Ppm1000) فلوراید داشته باشد. خمیردندان کودکان نباید مواد ساینده داشته باشد و طعم خوبی داشته باشد. مقدار استفاده از خمیر دندان در سنین مختلف فرق می کند.

• برای کودکان 6 ماه تا 3 سال به اندازه یک دانه برنج خمیردندان فلوراید دار کودکان

• برای کودکان 3 الی 6 سال به اندازه یک نخود فرنگی خمیردندان فلورایددار کودکان

• برای کودکان 6 تا 12 سال به اندازه 1 الی 2 سانت خمیردندان فلوراید دار کودکان می توانید استفاده کنید.

چهار ویژگی یک خمیر دندان خوب

اول از همه ضد پوسیدگی دندان باشه، یعنی فلوراید داشته باشد.

دوما سطح دندان را به خوبی تمیز کند و در آن مواد شوینده داشته باشد و به اندازه کافی مواد ساینده داشته باشد که باعث جدا شدن جرم و پلاک از روی دندان ها شود، ولی بیش از آن آسیب نزند.

سوم اینکه موجب حساسی برای لثه نشود. (برای لثه ها ایمن باشد و باعث سوزش و حساسیت نشود)

و چهارم اینکه آنتی باکتریال باشه و با مواد آنتی باکتریالی که دارد میکروب های دهان را از بین ببرد.

راهکار های موجود برای کنترل خوردن تنقلات و شیرینی خوردن کودکان

سعی کنید روی وعده غذایی کودک بدهید نه اینکه به عنوان میان وعده مصرف شود. میدانید که استفاده مکرر از قند و گلوکز باعث افزایش اسید می شود و منجر به پوسیدگی دندان می گردد و بهتر است که وعده های مصرف شیرینی و تنقلات را کمتر کنیم تا کودک حجم کمتری شیرینی و تنقلات مصرف کند.

مراحل پیشگیری از پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان در نمای اولیه فقط به خاطر برداشت کلسیم از روی دندان ها بدون حفره است. یک نمای سفید گچی دارد و مرحله بعدی که حفره تشکیل می شود نمای خوردگی و فرورفتگی بر روی سطح دندان حس می شود.

ولی رنگ آن روشن است و ممکن است با فعالیت بیشتر و انتشار به بقیه دندان ها از زرد تا قهوه ای کمرنگ هم برسد. نمای پوسیدگی های فعال رنگ روشن تری دارند که خیلی بد است اما می شود در یک مقطعی با فلوراید تراپی جلوی پیشرفت پوسیدگی ها را گرفت و آن را به پوسیدگی مزمن تبدیل کرد. همچنین مراجعه مداوم به دندانپزشک و انجام فعالیت های حوزه دندانپزشکی از تشدید پوسیدگی دندان های کودکان شما می کاهد.

چطور زود متوجه پوسیدگی دندان کودکانمان بشویم؟

با یک تست ساده شما متوجه میشین که آیا کودکتون دچار پوسیدگی زود راس شده یا نه. نمای اولیه پوسیدگی به صورت لکه های سفید روی دندان هاست و حفره ندارد و آن نقاط سفید کاملا با چشم دیده می شوند و در این مرحله با فلورایدتراپی می توانید جلوی پیشرفت پوسیدگی را بگیرید.

فیشور سیلانت چه کاری انجام می دهد؟

فیشورسیلانت آن شیار های عمیقی که روی دندان های آسیاب شیری یا دائمی وجود دارد را می پوشاند و به ما کمک می کند که راحت تر تمیز شوند. این لایه فیشور سیلانت فقط سطج جونده دندان ها را می پوشاند و حتما سطوح بین دندانی باید با نخ دندان تمیز شوند و سطح باکال و لینگوال باید با مسواک به خوبی تمیز شوند و یادتون باشه که فیشور سیلانت تضمین کننده این موضوع که دندان ها پوسیده نمی شوند، نیست، چون فقط یک سطح دندان را می پوشاند.

یادتون باشه شیشه شیر یا شیر سینه وسیله ای برای خواباندن کودک نیست. مادرهای زیادی گلایه می کنند که کودکشان تا شیشه نخورد، نمی خوابد!

خب والدین عزیز شما کودکتون رو عادت دادین که روتین خوابش با شیشه شیر باشد. بچه ها مثل یک خمیر بی شکل هستند که هر جور ما اون رو فرم بدیم، شکل می گیرند. باید از یک سالگی و حتی زودتر از 6 ماهگی برای کودک خودتون روتین خواب مشخص کنید و بچه را عادت ندهید که با شیشه شیر یا زیر سینه بخوابد.

بوی بد دهان

امروزه40% از جمعیت جهان از مشکل بوی بد دهان یا Halitosis رنج می برند. بوی بد دهان ممکن است به علل زیر ایجاد شود:

1- مواد غذایی باقیمانده ذرات غذا در بین دندان ها، هم چنین بعضی از مواد غذایی نظیر سیر، پیاز و مشروبات الکلی تولید بوی بد دهان می کنند.

2- بیماری های دهان و دندان و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می تواند باعث ایجاد بوی بد گردد.

3- خشکی دهان باعث باقیماندن سلول های مرده روی سطح زبان و لثه ها می شود. تجزیه سلول های مرده سبب ایجاد بوی بد می گردد.

4- عفونت های ریوی، نارسایی کبدی، دیابت کنترل نشده، ترش کردن معده و سکسکه نیز می تواند در پیدایش عارضه ی خشکی دهان و بوی بد مؤثر باشند.

5- درصورتیکه عفونت های سینوسی از طریق مجاری بینی به گلو راه یابد، تنفس را بدبو می کند. اگر تنفس کودکی بدبو شد، ممکن است شیء کوچکی را در سوراخ بینی خود فرو کرده باشد. برونشیت و عفونت های مجاری تنفسی نیز از سایر عوامل مؤثر در ایجاد عارضه به شمار می روند.

6- سیگار کشیدن، دهان را خشک و تنفس را بد بو می کند و در دراز مدت انواع بیمارهای دهان و دندان را ایجاد خواهد کرد.

7- روزه یا رژیم های سخت به علت کاهش غلظت پاره ای از مواد شیمیایی در خون، ممکن است باعث ایجاد مشکل بوی بد دهان شود.

علل غیر پاتولوژیک بوی بد دهان

1- افزایش سن: همراه با افزایش سن، باکتری های دهان افزایش می یابد و شاید به همین سبب زنندگی بوی دهان با افزایش سن بیشتر می شود.

2- نفس صبحگاهی: شاید نفس صبحگاهی شایع ترین علت بوی بد دهان باشد. دهان سرتاسر روز به وسیله بزاق شسته می شود، به هنگام خواب جریان بزاق کم می شود. پس از برخواستن از خواب با خوردن، نوشیدن و صحبت کردن جریان بزاق تحریک شده، مواد را شسته و نفس صبحگاهی به طور طبیعی برطرف می گردد.

3- نفس گرسنگی: دهان کسانی که به عللی چون رژیم غذایی یا روزه داری یک یا چند وعده غذایی را نخورده اند، بوی ناخوشایندی می دهد. برخی معتقدند این امر به علت بازدم ریوی حاصل از متابولیسم چربی ها و پروتئین های بدن است. کاهش جریان بزاق و خشکی دهان نیز قطعا نقش مهمی دارد.

4- نفس قاعدگی: در برخی منابع به بوی بد دهان در زمان قاعدگی اشاره شده است. احتمالا روز قبل از شروع قاعدگی شروع می شود و گفته شده در زنان با قاعدگی دردناک بیشتر رخ می دهد.

5- غذا: سیر شناخته شده ترین غذا در این ارتباط است. پیاز، ماهی، غذاهای ادویه دار، رژیم های پر چربی، نوشابه های الکلی و رنگ های غذایی از سایر مواردی هستند که باعث بوی مخصوص به خود می شوند.

6- داروها: برخی از داروها و ویتامین ها مثل ویتامین B6 از دارو هایی هستند که باعث بوی بد دهان می شود. این امر احتمالا به علت دفع قسمتی از دارو از طریق ریه است.

7- نفس سیگاری: استفاده از سیگار باعث بوی نامطبوعی در دهان می شود که مدت زیاد باقی می ماند.

علل پاتولوژیک بوی بد دهان

بوی بدن دهان می تواند ناشی از بیماری های موضعی در حفره دهان، حلق، بینی یا سینوس ها، بیماری های ریوی یا مشکلات سیستمیک مثل نارسایی کبد باشد.

1- دهان و دندان: شایع ترین علت پاتولوژیک بوی بد دهان مشکلات دهان، زبان و دندان هاست. باکتری های فلوِئور طبیعی دهان قادر به تولید ترکیبات فرار سولفو VSC)) هستند که بوی بد ایجاد می کنند. بنابراین باقیماندن ذرات غذا یا هر وضعیت دیگری که باعث تسریع رشد باکتری های دهان شود، می تواند به بوی بد دهان بینجامد. بهداشت ضعیف دهان باعث باقیماندن ذرات غذا در دهان می شود.

عدم رعایت بهداشت دهان به خصوص در عقب مانده های ذهنی، معلولین و بیماران شدیدا ناخوش عامل مهمی در ایجاد بوی بد دهان می باشد. در پریودنتیت که بیماری های وابسته به بافت نگهدارنده دندان و لثه هستند، در اثر خونریزی های خفیف و مکرر وجود بافت نکروتیک و تجمع میکروبی محیط رشد مناسبی برای ایجاد بویی متعفن می شود.

به خوبی جفت نشدن دندان های مصنوعی، به علت تجمع ذرات غذا سبب بوی بد دهان می شود. وسایل ارتودنسی نیز با همین مکانیسم عمل می کنند. پلاک های دندانی توده های چسبنده ای از میکروارگانسیم ها هستند که روی ریشه و تاج دندان ها تجمع می یابند و به خصوص اگر همراه با پریدنتیت باشند، می توانند باعث بوی بد دهان شوند. پری کرونیت (التهاب بافت اطراف تاج دندان، اغلب در دندان های عقل نیمه نهفته) و پوسیدگی دندان ها در معرض اثر پاک کننده بزاق و عمل جویدن هستند و در حقیقت پوسیدگی دندان ها نقش کمی در بوی بد دهان دارد، مگر آنکه با پالپ نکروتیک همراه باشند.

2- بینی: آبریزش معمولی از بینی بوی ناخوشایندی ندارد. ضایعات تخریبی مثل جذام، جسم خارجی فراموش شده در بینی به خصوص در کودکان و افراد عقب مانده ذهنی می تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود.

3- سینوس ها: بیماران با سینوزیت مزمن ممکن است بوی بد دهان داشته باشند. در چنین حالتی وجود عفونت با باکتری های بی هوازی مطرح است.

برای دانستن اینکه باید درباره بوی بد دهان خود نگران باشید یا نه، با یک دندانپزشک مشورت کنیدو از خدمات حوزه دندانپزشکی بهره ببرید. دندان های خود را مرتبا با یک مسواک به روش صحیح مسواک بزنید. دندان های خود را مرتبا نخ دندان کرده و دهان خود را هر روز با یک دهانشویه فلوراید دار فاقد الکل بشویید تا از پوسیدگی دندان ها جلوگیری شود.

راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان

اگر هرگز غذا نمی خوردیم و دندان هایمان را روزی دو بار مسواک می زدیم هرگز دندان هایمان فاسد نمی شد. پوسیدگی های دندانی به طور مستقیم با شیوه زندگی، عادت های غذایی، میزان مراقبت های بهداشتی از دهان ودندان، وجود فلوراید در آب وخمير دندان و … بستگی دارد.

وراثت نیز نقش مهمی را در مستعد بودن دندان به پوسیدگی ایفا می کند. در یک دهان تمیز، بلافاصله پس از مسواک زدن یک لایه پوششی نازک میکروسکوبی که منشاء آن پروتئین های موجود در بزاق می باشد، بر روی دندان ها ایجاد می شود. بلافاصله پس از ایجاد این لایه، میکروارگانیسم ها روی آن می چسبند و برروی دندان ایجاد پلاک می نمایند.

در این مرحله PH دهان حدود 6.2 تا 7 است. اگر PH دهان به زیر 5.5 برسد، مینای دندان قسمتی از مواد معدنی خود را از دست می دهد و آمادگی برای شکسته شدن پیدا می کند. اگر PH خیلی پایین بیاید، حتی مغز دندان که درون لثه قرار دارد دچار آسیب می شود.

طبق تحقیقات انجام گرفته در حوزه دندانپزشکی، خوردن غذاهای شیرین به علت وجود قندهای هیدروکربنی در داخل ساختار خود می تواند تحت تاثیر آنزیم های موجود در بزاق تولید اسید کرده و PH دهان را پایین بیاورد که اصطلاحا به این گونه مواد قندی کربوهیدرات های قابل تخمیر گفته می شود. علاوه بر تاثیر آنزیم ها بر کربوهیدرات ها، باکتری های موجود در دهان نیز به مواد قندی علاقه داشته و در نتیجه فعالیت آنها نیز تولید اسید را دو چندان می کند (تولید اسید بیشتر یعنی فساد سریع تر دندان ها).

انواع پوسیدگی عبارتند از:

پوسیدگی تاج: که هم در کودکان (پوسیدگی دندان های کودکان) و هم در بزرگسالان به شدت شایع است و بیشتر روی سطوح افقی دندان ها ظاهر می شود.

پوسیدگی ریشه: با افزیش سن، لثه ها شروع به عقب نشینی می کنند، از آنجا که آن قسمت از دندان که زیر مخفی بوده و پس از عقب نشینی پدیدار شده است، فاقد مینا می باشد در مقابل پوسیدگی و فساد بسیار آسیب پذیر است.

پوسیدگی مجدد: اطراف دندان پر شده، محل مناسبی برای تجمع پلاک ها و در نتیجه پوسیدگی مجدد است. اشخاصی که دچار خشکی دهان هستند، به علت کمبود ترشح بزاق، بیشتر در معرض پوسیدگی قرار می گیرند. پوسیدگی را باید جدی گرفت چراکه اگر به موقع درمان نشود، می تواند به عصب دندان لطمه زده و منجر تخریب بیشتر دندان و در نهایت آبسه لثه گردد.

اصول کلی تنظیم رژیم غذایی برای اجتناب از پوسیدگی بسیار ساده است:

1- حدود نمودن دفعات مصرف وعده های غذایی یا خوراکی ها به ۵ یا ۶ بار در روز. معمولا این به معنای مصرف ۳ وعده غذایی و ۳ میان وعده است. از غذاها و خوراکی های دارای ساکارز اجتناب شود. بین وعده های غذایی هیچ گونه مصرف اسنک (میان وعده) نباید باشد.

2- مصرف شیرینی ها و شکلات به یکبار در هفته محدود شود.

3- اگر مصرف شیرینی ها و آدامس نمی تواند قطع شود از محصولات حاوی قند جایگزین ساکارز مثل زایلیتول و سوربیتول استفاده شود.

4- در مورد عادات غذایی نوزادان توصیه های لازم برای راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان زود هنگام دوران کودکی انجام شود.

5- درباره راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان، از اروژن یا سایش شیمیایی دندان، توصیه های لازم انجام شود که شامل کاهش دریافت نوشیدنی های اسیدی مثل نوشابه های شیرین و آبمیوه ها و نوشیدنی های ورزشی می شود.